H χορήγηση δανείων για την κάλυψη των διδάκτρων των ανώτερων και ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στην Αμερική είναι το προσφιλέστερο μέσο των επίδοξων πτυχιούχων για την φοίτησή τους σε αυτά. Στατιστικές δείχνουν πως ο μέσος απόφοιτος αμερικανικού κολεγίου το 2009 είχε στην πλάτη του χρέος 24.000 δολαρίων από δάνεια.
Τον περασμένο Αύγουστο το ποσό του χρέους από φοιτητικά δάνεια ξεπέρασε αυτό των πιστωτικών καρτών, αγγίζοντας το αστρονομικό ποσό των ενός τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Παρόλα αυτά, κανείς ακόμη δεν διανοείται να χαρακτηρίσει την ανώτερη εκπαίδευση ως μια κακή επένδυση. Το σχεδόν απαραίτητο για την αμερικανική κοινωνία αγαθό του πανεπιστημιακού πτυχίου έχει φέρει τη φούσκα της ανώτερης εκπαίδευσης στα όριά της.
Από το 1978 τα δίδακτρα των αμερικανικών κολεγίων έχουν αυξηθεί κατά 900 τοις εκατό, 650 φορές πάνω από τον πληθωρισμό. Ταυτόχρονα, οι δείκτες ανεργίας έχουν εκτιναχθεί χτυπώντας ιδιαίτερα την τελευταία φουρνιά των πτυχιούχων. Το προφανές συμπέρασμα είναι πως η περισσότερο χρεωμένη γενιά στην ιστορία της Αμερικής δε διαθέτει τις απαραίτητες θέσεις εργασίας που θα την βοηθούσαν να εξοφλήσει το τεράστιο χρέος της. Το στοιχείο, όμως, που επιτρέπει σε εταιρείες να συνεχίζουν την χορήγηση δανείων προς φοιτητές παραβλέποντας τις παραπάνω στατιστικές δεν είναι άλλο από τις κυβερνητικές εγγυήσεις που προβλέπονται με νόμο σε περίπτωση κατάρρευσης της δανειακής αγοράς.
Ο πρόεδρος Ομπάμα, βέβαια, κατάργησε το νομικό αυτό πλαίσιο. Πλην όμως, πολύ αργά, αφού η γιγαντιαία αυτή επιχείρηση των 60 δισεκατομμυρίων το χρόνο είχε ήδη πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας: Τα ολοένα αυξανόμενα πανεπιστημιακά δίδακτρα έχουν ως αποτέλεσμα περισσότερα φοιτητικά δάνεια. Τα περισσότερα φοιτητικά δάνεια, με τη σειρά τους, επιφέρουν μια αύξηση του κεφαλαίου των δανειστών. Η συσσώρευση αυτού του κεφαλαίου προς διάθεση σημαίνει πως τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να συνεχίσουν την περαιτέρω αύξηση των διδάκτρων τους και ούτω καθεξής. Και βέβαια, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι ήδη ο εγγυητής για το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρέους. Επιπλέον, μια μαζική αδυναμία αποπληρωμής φαίνεται αναπόφευκτη αφού όλο και λιγότεροι φοιτητές έχουν την δυνατότητα να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις.
Το αξιοσημείωτο είναι πως, παρά τη ραγδαία αύξηση των διδάκτρων, τόσο η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης όσο και η αξία των πτυχίων στην αγορά φαίνεται να ακολουθούν αντιστρόφως ανάλογη πορεία. Η κατάσταση αυτή αποτυπώνεται από τον κορυφαίο ερευνητή Marc Bousquet στο έργο “How The University Works” (2008):
«Αν αυτή τη στιγμή είσαι εγγεγραμμένος σε τέσσερα κολεγιακά μαθήματα, το πιθανότερο είναι πως σε ένα εκ των τεσσάρων ο διδάσκων θα είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος και η διδασκαλία, οι υποτροφίες και η προσφορά του στον κλάδο θα έχουν περάσει από τον ενδελεχή έλεγχο [αναγνωρισμένων] συναδέλφων του που σχετίζονται με το σύστημα αξιολόγησης. Στα υπόλοιπα τρία μαθήματα, παρόλα αυτά, πιθανότατα θα διδάσκεσαι από κάποιον που έχει ξεκινήσει τις σπουδές του αλλά δεν τις έχει τελειώσει. Από κάποιον για την πρόσληψη του οποίου υπεύθυνος είναι ένας διοικητικός υπάλληλος και όχι επαγγελματίες καθηγητές. Ο ίδιος, πιθανότατα, δε θα εκδώσει ποτέ κάτι σχετικό με το πεδίο διδασκαλίας του και μπήκε στη λίστα των ανθρώπων που είναι υποψήφιοι για τη δουλειά γιατί απλώς ήταν πρόθυμος να δουλέψει με μισθό κοντά στο επίσημο όριο της φτώχειας ( συχνά με την ψευδαίσθηση πως θα καταφέρει να εξασφαλίσει μια μόνιμη θέση). Επιπλέον, ο ίδιος δε σκοπεύει να παραμείνει στο ίδρυμά σου για περισσότερο από τρία χρόνια.»
Παλιότερα, οι διοικητικοί υπάλληλοι ήταν συχνά καθηγητές επιφορτισμένοι με διοικητικά καθήκοντα. Στις μέρες μας λειτουργούν περισσότερο ως διευθυντές εταιρειών και μάλιστα πληρώνονται ως τέτοιοι. Την αρχή έκαναν κάποια επιχειρηματικής κατεύθυνσης εκπαιδευτικά ιδρύματα και γρήγορα ακολούθησε σχεδόν το σύνολο των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων υπακούοντας στις πιέσεις της αγοράς. Ακόμη και σε μη κερδοσκοπικά ιδρύματα οι υψηλόβαθμοι διοικητικοί υπάλληλοι και οικονομικοί σύμβουλοι λαμβάνουν μισθούς με εξαψήφια και επταψήφια νούμερα, που μπορούν να συγκριθούν περισσότερο με τους αντίστοιχους μισθούς στο βιομηχανικό κλάδο παρά με αυτούς των συναδέλφων τους στο ίδρυμα που εργάζονται. Το υπουργείο παιδείας υπολογίζει πως, αν η σημερινή τάση συνεχιστεί, μέχρι το 2014 θα υπάρχουν περισσότεροι διοικητικοί υπάλληλοι από καθηγητές στα αμερικανικά κολέγια.
Όταν ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα προσλαμβάνει εταιρικούς διευθυντές, τότε διευθύνεται ως εταιρεία και φυσικά ο αγώνας για την εξασφάλιση υψηλών διδάκτρων, κυβερνητικών και ιδιωτικών κεφαλαίων γίνεται αυτοσκοπός. Ο στόχος των μεγαλύτερων ανώτατων ιδρυμάτων και των κολεγίων με κύρος έχει πάψει να είναι η παραγωγή καλά μορφωμένων πολιτών. Αντʼ αυτού, σύμφωνα με τον Marc Bousquet, αναλώνονται στην κατασκευή «της καλύτερης πισίνας/γηπέδου γκολφ/σταδίου στην πολιτεία. Στο να φέρουν πιο πολλές ψυχές κοντά στο Θεό. Στο να κερδίσουν το κολεγιακό αθλητικό πρωτάθλημα.» Οι ακριβές επενδύσεις τέτοιας υφής είναι με τη σειρά τους μέρος ενός άλλου κύκλου: Τα εταιρικού τύπου πανεπιστήμια συναγωνίζονται για την εγγραφή στο πρόγραμμά τους πλούσιων φοιτητών επενδύοντας βαριά στον εξωραϊσμό της βιτρίνας τους, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζονται περισσότερα κέρδη που αποκομίζουν από την περαιτέρω αύξηση των διδάκτρων τους.
Με λίγα λόγια, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ξοδεύουν εκατομμύρια δολάρια σε διαφημιστικούς σκοπούς, αθλητικά προγράμματα, αισθητικές βελτιώσεις των πανεπιστημιουπόλεων και άλλες δραστηριότητες, που καμία σχέση δεν έχουν με την εκπαιδευτική διαδικασία καθεαυτή, στηριγμένα στην εμπεδωμένη και μάλλον στρεβλή εικόνα της κοινωνίας για την ανώτερη εκπαίδευση και το πόσο απαραίτητη αυτή είναι. Το χειρότερο είναι πως, από το 2005 και μετά, με ειδική νομοθεσία, οι φοιτητές που αδυνατούν να αποπληρώσουν τα δάνειά χάνουν το δικαίωμα να δηλώσουν πτώχευση, αφού οι δανειστές τους έχουν πλέον επʼ αόριστον πρόσβαση σε κάθε πηγή μελλοντικού εισοδήματος, από μισθούς μέχρι επιδόματα ανεργίας. Και αυτό, ασχέτως αν έχουν ήδη αποζημιωθεί από το κράτος - εγγυητή.
Ο πολιτικός κόσμος, επίσης, φαίνεται να έχει απολέσει το ενδιαφέρον του για μια υψηλής ποιότητας εκπαίδευση: Όταν ο πρόεδρος Ομπάμα στον καθιερωμένο ετήσιο λόγο του προς το αμερικανικό Κογκρέσο αναφέρθηκε στην ανάγκη περισσότερων αποφοίτων με πτυχία ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης, το έκανε στα πλαίσια της ομιλίας του σχετικά με τον οικονομικό ανταγωνισμό με την Κίνα και με τρόπο που παρέπεμπε σε διαδικασία παραγωγής χάλυβα.
Η ΑΥΓΗ, 26/6/2011
http://www.alfavita.gr
