IMF: Γιατί το να Πληρώνεις Φόρους στην Ελλάδα Είναι Παράλογο

Πρόσφατα το IMF δημοσίευσε μια έκθεση αναφορικά με τη φορολογική διοίκηση στην Ελλάδα, τη φορολογία και τη φοροδιαφυγή, στα ευρήματα της οποίας δε φαίνεται να δόθηκε η δέουσα σημασία. Η έκθεση, μεταξύ άλλων, αναλύει τους λόγους που οι Έλληνες πολίτες ωθούνται στη φοροδιαφυγή αποκρύπτοντας σημαντικό μέρος του εισοδήματός τους, αναδεικνύοντας τελικά τη συμπεριφορά αυτή ως αναγκαία για την επιβίωσή τους.

Η φοροδιαφυγή εκλογικεύεται αν λάβει κανείς υπόψη τα παρακάτω:

1. Τα οφέλη από τη φοροδιαφυγή είναι πολύ υψηλότερα συγκριτικά με το κόστος.

Πολύ υψηλοί φορολογικοί συντελεστές: Οι φορολογικοί συντελεστές στην Ελλάδα είναι από τους υψηλότερους στις χώρες του ΟΟΣΑ[1]. Έτσι, δημιουργούνται κίνητρα απόκρυψης μέρους του εισοδήματος καθώς το οριακό όφελος από τη μη δήλωση είναι υψηλό.

Χαμηλή πιθανότητα εντοπισμού: Διάφορα προβλήματα με τη διενέργεια ελέγχων. Για παράδειγμα ο εντοπισμός περιπτώσεων ασυμφωνίας δηλωθέντος και πραγματικού εισοδήματος περιορίζεται από την ελλιπή πρόσβαση σε πληροφόρηση από τρίτες πηγές, όπως ο τραπεζικός λογαριασμός.

Επιβολή χαμηλών κυρώσεων: Παρότι οι κυρώσεις που προβλέπει η Ελληνική νομοθεσία είναι υψηλές, η πιθανότητα επιβολής τους ως έχουν είναι πολύ χαμηλή. Για παράδειγμα εάν εντοπιστεί φοροδιαφυγή, υπάρχει η δυνατότητα μείωσης της χρηματικής ποινής (η οποία προσεγγίζει το 100% της φορολογικής υποχρέωσης) καθώς και των τόκων για καθυστερημένη καταβολή μέχρι και 80%. Εάν, μάλιστα, η αποπληρωμή της φορολογικής υποχρέωσης γίνει άμεσα, ο φορολογούμενος λαμβάνει 5% του συνολικού ποσού που κατέβαλε επιστροφή σε μετρητά, ενώ αν η προθεσμία πληρωμής εκπνεύσει ο φορολογούμενος μπορεί να συμμετάσχει σε ένα μακροπρόθεσμο σχήμα αποπληρωμής σε δόσεις με πρόσθετες μειώσεις της χρηματικής ποινής και των τόκων.

Η προσφυγή στα δικαστήρια είναι πιο συμφέρουσα: Πολλοί από αυτούς που εντοπίζονται να φοροδιαφεύγουν επιλέγουν να μη συμμετέχουν στο μακροπρόθεσμο σχήμα αποπληρωμής αλλά να προσφύγουν στη δικαιοσύνη. Η επίλυση της υπόθεσης μπορεί να καθυστερήσει έως και 10 χρόνια, ενώ σε πολλές περιπτώσεις η απόφαση του δικαστηρίου είναι υπέρ του φοροφυγά.

2. Κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες

Μέσο επιβίωσης των επιχειρήσεων: Η μη πληρωμή των φόρων συνιστά το μοναδικό τρόπο πολλών επιχειρήσεων να επιβιώσουν στον έντονο ανταγωνισμό. Οι επιχειρήσεις που επιλέγουν να φοροδιαφύγουν (που δε χρεώνουν, δηλαδή, 23% ΦΠΑ στα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, δεν ασφαλίζουν τους υπαλλήλους τους καταβάλλοντας συνολικές εισφορές και φόρους ύψους 43% επί των ακαθάριστων αποδοχών τους και δεν καταβάλλουν φόρους κερδών και εισοδήματος δηλώνοντας όλο το εισόδημά τους) έχουν την ευχέρεια να προσφέρουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους σε χαμηλότερη τιμή. Η επιχείρηση, επομένως, που θα επιλέξει να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις της, εκ των πραγμάτων, θα οδηγηθεί στην πτώχευση.

Η πληρωμή προστίμων για την ανασφάλιστη εργασία συμφέρει περισσότερο από την πληρωμή εισφορών για τους εργαζομένους: Το συνολικό εργατικό κόστος για φόρους και εισφορές με το οποίο επιβαρύνεται μια επιχείρηση ανέρχεται σε 43% των ακαθάριστων αποδοχών του εργαζομένου. Η επιχείρηση που επιλέγει να μην ασφαλίσει τους εργαζομένους της ελέγχεται κατά μέσο όρο μία φορά κάθε 10 χρόνια και εάν εντοπιστεί η φοροδιαφυγή της επιβάλλεται πρόστιμο €500 για κάθε ανασφάλιστο εργαζόμενο, ποσό που ισοδυναμεί με την καταβολή των κοινωνικών εισφορών και των φόρων ενός εργαζόμενου που λαμβάνει το ελάχιστο εισόδημα για ένα μόλις μήνα! Η ποινή διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης είναι ένα μέτρο που προβλέπεται μεν από το νόμο αλλά που σπάνια εφαρμόζεται στην πράξη.

Δίνονται συνεχώς παρατάσεις στις προθεσμίες πληρωμής: Εκείνοι που δεν είναι συνεπείς με τις φορολογικές τους υποχρεώσεις μπορούν είτε να μην πληρώνουν αναμένοντας τη χορήγηση παράτασης, είτε να περιμένουν την επόμενη ευεργετική ρύθμιση, η οποία θα προβλέπει την τμηματική εξόφληση των οφειλών.

Χαμηλός βαθμός ανταποδοτικότητας: Εάν ο πολίτης νιώθει ότι δε λαμβάνει κάτι σε αντάλλαγμα από το κράτος, τότε το κίνητρο να φοροδιαφύγει είναι υψηλό. Η Ελλάδα, σύμφωνα με το Δείκτη Διαφθοράς του Transparency International είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη διαφθορά στην Ευρώπη, ενώ ο δημόσιος τομέας της είναι αναμφισβήτητα αναποτελεσματικός. Η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών είναι χαμηλή, με τη γραφειοκρατία να χαρακτηρίζει όλες τις εκφάνσεις του κράτους. Αποτέλεσμα είναι να αναγκάζονται οι πολίτες να πληρώνουν στον ιδιωτικό τομέα ακόμα και για βασικές κρατικές υπηρεσίες όπως είναι η παιδεία, η υγεία και οι μεταφορές.

Δανιηλοπούλου Νικολέτα

Οικονομολόγος, MSc

Ερευνήτρια In Deep Analysis

[1] Η φορολογική επιβάρυνση των μισθωτών ανέρχεται σε 43%, ενώ ο μέσος όρος για τις χώρες του ΟΟΣΑ είναι μόλις 26%. Ακόμα, ο ΦΠΑ είναι στο 23%, γεγονός που κατατάσσει την Ελλάδα στις ανεπτυγμένες οικονομίες με τους 3 υψηλότερους ΦΠΑ στον κόσμο.  

indeepanalysis.g