Λέξεις - έννοιες - θεωρίες με κατάληξη «-ισμός»

Σεχταρισμός

Το σύνολο των απόψεων κι ενεργειών που οδηγούν τις επαναστατικές οργανώσεις και τα κόμματα στην απόσταση από τις μάζες των εργαζομένων. Οι θιασώτες των σεχταριστικών αντιλήψεων στο εργατικό κίνημα αρνούνται την ανάγκη ενότητας δράσης της εργατικής τάξης, όλων των αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων, υποτιμούν τη δουλειά στα ρεφορμιστικά συνδικάτα, στα αστικά κοινοβούλια, στους συνεταιρισμούς και τις άλλες μαζικές οργανώσεις. Ο σεχταρισμός είτε καταδικάζει τους επαναστάτες εργάτες σε παθητική αναμονή, είτε τους σπρώχνει σε αριστερικές τυχοδιωκτικές ενέργειες.

Ριζοσπαστισμός

Η έννοια του όρου υποδηλώνει μια σύνθετη συμπεριφορά, που τα κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία είναι τα εξής : 1) Η έντονη στάση του ατόμου απέναντι σε ένα ορισμένο κοινωνικό θεσμό ή κοινωνική τάξη. 2) Η ξεχωριστή φιλοσοφία κι ένα ορισμένο πρόγραμμα κοινωνικής αλλαγής, το οποίο αποβλέπει στη συστηματική καταστροφή αυτού που μισεί ο ριζοσπάστης και την αντικατάσταση του από ια πίστη, μορφή τέχνης, επιστήμης ή κοινωνίας κ.λπ., που λογικά αποδεικνύεται ως πιο σωστή ή τουλάχιστον πιο δίκαιη από αυτήν που καταδικάζεται. 3) Ο ριζοσπαστισμός τείνει με διάφορες μεθόδους και δημοκρατικούς όρους να ορίσει τους σκοπούς.
Η συναισθηματική εκτόνωση του ριζοσπάστη κατευθύνεται εναντίον των τάξεων και υπέρ των μαζών, εναντίον των προνομιούχων και υπέρ των μη προνομιούχων, εναντίον η των ιδιοκτητών και υπέρ των ακτημόνων, η δε εύνοια του απλώνεται στο σύνολο και όχι στο άτομο.

Ρεπουμπλικανισμός

Ο όρος καλύπτει μια ποικιλία πολιτικών κινημάτων και θεωριών, που τα κοινά τους σημεία είναι, ότι αντιτίθενται στη μοναρχία και προτιμούν μιαν αντιπροσωπευτική διακυβέρνηση, πιστεύοντας, επίσης, κατά διάφορους βαθμούς, στις αξίες της ισότητας και της ελευθερίας. Στο ρεπουμπλικανικό πολίτευμα, τα καθήκοντα της διοίκησης ανατίθενται με δημόσια ψηφοφορία μόνο σε άνδρες που διαθέτουν προνόμια δίνονται πάντα στους δολοπλόκους και ανήθικους μηχανορράφους.
Ο Ρουσσώ ταυτίζει τη μοναρχική διακυβέρνηση με το δεσποτισμό και τις ρεπούμπλικες με τα ελεύθερα κράτη, ονομάζει δε ρεπουμπλικανούς τους υποστηριχτές της δημοκρατίας.

Ρεαλισμός

Όρος που στη φιλοσοφία σημαίνει πραγματοκρατία. Ρεύμα αισθητικό στις εικαστικές τέχνες, που επιδιώκει την πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας. Ο μεσαιωνικός ρεαλισμός συνεχίζει τη γραμμή του Πλάτωνα στη φιλοσοφία σχετικά με τη λύση του προβλήματος της σχέσης της έννοιας και του αντικειμενικού κόσμου, του γενικού και του ενικού (ατομικού).
Κοινωνικός ρεαλισμός μπορεί να ονομαστεί οποιαδήποτε άποψη, που θεωρεί ότι σύνολα, όπως το κράτος, η κοινωνία, η κουλτούρα, οι ομάδες, οι θεσμοί, οι σχέσεις, οι διαδικασίες κ.ά., είναι κάτι παραπάνω και πέρα από τα άτομα, με τα όποια λειτουργούν ή τη συμπεριφορά, με την οποία εκδηλώνονται.

Πυρρωνισμός

Γνωσιολογική θεωρία του φιλοσόφου Πύρρωνα, η οποία αρνείται κάθε γνώση, γιατί κατ’ αυτόν δεν υπάρχει στην πραγματικότητα ούτε αλήθεια ούτε ψεύδος. Άλλωστε, κατά τη θεωρία αυτήν, όλα τα πράγματα είναι ίσια, όμοια και χωρίς διαφορές και συνεπώς η γνώση μας γι αυτά δεν μπορεί να είναι ούτε αληθινή ούτε ψεύτικη. Αντικειμενική γνώση της φύσης και του κόσμου δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί οι περιορισμένες κι ελαττωματικές αισθήσεις μας δεν είναι δυνατό να συλλάβουν πλήρη και ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας, η οποία πάντα θα μας διαφεύγει.

Νεοφιλελευθερισμός

Όρος που χαρακτηρίζει την ανάπτυξη της ελεύθερης οικονομίας, με ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, για την αύξηση της παραγωγής, χωρίς τον κρατικό παρεμβατισμό, ώστε οι τιμές να διαμορφώνονται ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση. Σύμφωνα με το νεοφιλελευθερισμό, από τα παραγόμενα αγαθά πρέπει να ωφελούνται, κυρίως οι λαϊκές μάζες και όχι να πλουτίζει μόνο η ολιγαρχία.

Μπολσεβικισμός

Ρεύμα πολιτικής σκέψης λλά και πολιτικό κόμμα, που εμφανίστηκε το 1903 στη Ρωσία, έπειτα από τον αγώνα των Ρώσων επαναστατών μαρξιστών, με επικεφαλής το Β. Ι Λένιν. Στο δεύτερο συνέδριο του Ρωσικού Σοδιαλδημοκρατικού Εργατικού κόμματος, οι επαναστάτες μαρξιστές υπό Λένιν εξασφάλισαν την πλειοψηφία στην ψηφοφορία για την εκλογή των κεντρικών οργάνων του κόμματος και γι αυτό ονομάστηκαν "μπολσεβίκοι". Οι οπορτουνιστές μειοψήφισαν στο συνέδριο και ονομάστηκαν "μενσεβίκοι". Η επανάσταση του 1905 προκάλεσε βαθύτερη διαίρεση των δύο κομμάτων, που από το 1912 χωρίστηκαν οριστικά. Το 1914 το μπολσεβικικό κόμμα τάχτηκε κατά του πολέμου, το 1917 δεν υποστήριξε την προσωρινή κυβέρνηση και τον Οκτώβριο του 1917 κατέλαβε με επανάσταση  την εξουσία.

Μποβαρισμός

Συναίσθημα έλλειψης ικανοποίησης, που συνίσταται σε τάση φυγής από την πραγματικότητα με τη φανταστική δημιουργία μιας εξιδανικευμένης προσωπικότητας, όπως ήταν η προσωπικότητα της ηρωίδας του μυθιστορήματος του Φλομπέρ "Μαντάμ Μποβαρύ".

Μορμονισμός

Η αίρεση των Μορμόνων (προτεσταντική παραφυάδα που ιδρύθηκε στην πόλη Φαγιέτ των ΗΠΑ). Η αίρεση είναι πιο κοντά στον ισλαμισμό παρά στο χριστιανισμό. Σήμερα οι οπαδοί του φτάνουν το ένα εκατομμύριο και τα δύο τρίτα βρίσκονται στη Γιούτα.

Μονοφυσιτισμός

Χριστολογική αίρεση, που παρουσιάστηκε τον 5ο αιώνα και για αρκετό διάστημα συντάραξε την Εκκλησία. Κεντρική διδασκαλία της αίρεσης είναι ότι στο πρόσωπο του Χριστού, μετά την ενανθρώπιση, δεν υπάρχουν δύο φύσεις, η θεία και η ανθρώπινη. Την πλάνη αυτή πρώτος δίδαξε ο αρχιμανδρίτης Ευτυχής στην Κωνσταντινούπολη και ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Διόσκορος.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ

Οικονομική και πολιτική θεωρία που υποστηρίζει ότι το πρώτιστο αγαθό σε μια κοινωνία είναι η εξασφάλιση της ατομικής προόδου και ευτυχίας ... Οικονομική θεωρία που θεωρεί απαράδεκτη κάθε επέμβαση του κράτους στην οικονομική σφαίρα .. Σύνολο ιδεολογικών αρχών που θεμελιώνονται στην ατομική ελευθερία .

ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ

Κοινωνικοπολιτική θεωρία σύμφωνα με την οποία το κοινωνικό συμφέρον τίθεται πάνω από το ατομικό . Επιτυγχάνετε με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και την παγίωση της οικονομικής , κοινωνικής και πολιτικής ισότητας ....

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Είναι η διαρκής αύξηση των τιμών και η συνακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης του χρήματος ..... Μορφές πληθωρισμού : α) Πιστωτικός : Πρόκειται για τον πληθωρισμό που προκαλείται από τη χρέωση του κράτους με συναλλαγματικές και δάνεια . β) Νομισματικός : Δημιουργείται όταν η έκδοση του χαρτονομίσματος είναι αλόγιστη και δεν καλύπτεται από χρυσό ή συνάλλαγμα .

ΦΕΟΥΔΑΛΙΣΜΟΣ

Μορφή κοινωνικοοικονομικού συστήματος που κυριάρχησε στη διάρκεια του Μεσαίωνα και χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία του φέουδου ( ή τιμαρίου ) ως παραγωγικής και ως εξουσιαστικής βάσης ..

ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟ

Είναι η εργατική τάξη . Σύμφωνα με τον Μαρξ όσοι δε διαθέτουν καμιά μορφή ιδιοκτησίας , όσοι αναγκάζονται να πωλήσουν την εργατική τους δύναμη ή ικανότητα , προκειμένου να εξασφαλίσουν τα μέσα συντήρησης και αναπαραγωγή τους .

ΥΠΑΡΞΙΣΜΟΣ

α) Φιλοσοφική θεωρία που αρνείται ότι η φιλοσοφία είναι αντικειμενική και θεωρητική επιστήμη και παραδέχεται ότι είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την ανθρώπινη ύπαρξη .
β) Φιλοσοφική θεωρία που θέτει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της όχι πράγματα , ιδέες ή έννοιες , αλλά τον άνθρωπο ως μοναδική και ανεπανάληπτη ύπαρξη .

ΑΝΑΡΧΟΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ

Μικροαστικό οπορτουνιστικό ρεύμα στο συνδικαλιστικό κίνημα , που βρίσκεται κάτω από την επίδραση του αναρχισμού . Ο αναρχοσυνδικαλισμός αρνείται την ανάγκη συμμετοχής των εργατών στην πολιτική πάλη και απορρίπτει την αναγκαιότητα ανεξάρτητου πολιτικού κόμματος της εργατικής τάξης καθώς και τη δικτατορία του προλεταριάτου . Θεωρεί τα συνδικάτα ανώτερη μορφή οργάνωσης της εργατικής τάξης και μοναδική μορφή πάλης , που ανταποκρίνεται στα συμφέροντά της . Μέθοδοί του είναι το μποϊκοτάζ , το σαμποτάρισμα και η στάση εργασίας .

ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Η καταπολέμηση του πληθωρισμού της οικονομίας μιας χώρας , με σειρά μέτρων , που ονομάζεται αντιπληθωριστική πολιτική . Η περίοδος κατά την οποία ασκείται η πολιτική αυτή και η επόμενη περίοδος κατά την οποία αποδίδουν τα αντιπληθωριστικά μέτρα ονομάζετραι περίοδος " αντιπληθωρισμού " μιας οικονομίας .Δεν πρέπει ο όρος να συγχέεται με την " αντιπληθωριστική πολιτική " , που σημαίνει το σύνολο των μέτρων που λαμβάνονται , για να αποτραπεί ενδεχόμενος πληθωρισμός . Αντίθετα η αποπληθωριστική πολιτική ασκείται , όταν ήδη έχει επέλθει πληθωρισμός σε μια οικονομία κι έχει σκοπό την επαναφορά των τιμών και της νομισματικής κυκλοφορίας στα φυσιολογικά επίπεδα και την αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσε ο πληθωρισμός.

Μιθριδατισμός

Όρος που σημαίνει το βαθμιαίο εθισμό του οργανισμού προς τις δηλητηριώδεις ουσίες. Ο εθισμός επιτυγχάνεται με τη λήψη αρχικά μικρών δόσεων δηλητηρίου, που κατόπιν αυξάνονται προοδευτικά. Η ονομασία οφειλεται στο Μιθριδάτη Στ τον Ευπάτορα, που συνήθισε  τον οργανισμό του στα δηλητήρια με τον τρόπο αυτό, για να αποφύγει πιθανή δολοφονική απόπειρα.

Κονφορμισμός:

Φιλοσοφικός όρος που υποδηλώνει την ένταξη ή προσχώρηση του ανθρώπου σε μια τάξη ή κίνηση, που του παρέχει ανέσεις στην καθημερινή ζωή του. Στην σύγχρονη κοινωνιολογική εφαρμογή του όρου, κονφορμισμός σημαίνει προσχώρηση σε οποιοδήποτε έθιμο ή πρακτική. Ο απλούστερος ορισμός υπάρχει στην έκφραση <<προσπαθούμε να βρούμε τι είναι αυτό που κάνουν όλοι και το κάνουμε>>.

Κασσανδρισμός

Η σκόπιμη ή με πανικό πρόβλεψη (προμάντεμα) δυσάρεστων γεγονότων και καταστροφών , στην οποία κανείς δεν πιστεύει.( μυθική Κασσάνδρα)

Σολιψισμός ή αυτοκρατία

Φιλοσοφική θεωρία, σύμφωνα με την οποία το προσωπικό (ατομικό) εγώ αποτελεί τη μόνη αληθινή πραγματικότητα, γιατί έχουμε άμεση αντίληψη του με τις αισθήσεις μας, ενώ τα άλλα εγώ, επειδή δεν έχουμε γι αυτά συνείδηση, αλλά παραστατική και έμμεση αντίληψη, δεν παρουσιάζουν αντικειμενική υπόταση.
Σχετικά ο Καρτέσιος διατυπώνει την άποψη ότι, ο σολιψισμός αποτελεί το πρώτο χρονικό βήμα στη φιλοσοφική μέθοδο, που είναι όμως απαραίτητο για την περαιτέρω διερεύνηση, για να μας οδηγήσει από την αμφιβολία στην τεκμηρίωση και στην ουσιαστικότερη προβολή των ζητούμενων θεμάτων.

Σνομπισμός

Ο θαυμασμός κάθε νέου και ξενικού και η δουλική μίμηση του, που παρατηρείται, συνήθως σε άτομα της ανώτερης κοινωνίας, ιδιαίτερα στους νεόπλουτους, οι οποίοι ακολουθούν το συρμό στην ενδυμασία και στους τρόπους συμπεριφοράς, αλλά δέχονται με ευκολία και ιδεολογίες και νοοτροπίες, που την αξία ή την απαξία τους δεν είναι ικανοί να κρίνουν. Οι οπαδοί του σνομπισμού περιφρονούν κάθε αξία κι επιδεικνύουν ως ανώτεροι των άλλων, χωρίς να είναι.

Ζιγγοϊσμός

Ο όρος προέρχεται από τη λέξη Ζίγγο. Ζιγγοϊσμός σημαίνει εκδήλωση φιλοπόλεμης διάθεσης, όπως εκείνη των Ζίγγο, που προκαλείται από ακραίες εθνικιστικές τάσεις. Η αρνητική όψη του εθνικισμού , που φτάνει ως το σοβινισμό για την επικράτηση ενός έθνους και την εδαφική επέκτασή του σε βάρος άλλων .

Ερμητισμός

Απόκρυφη διδασκαλία των αλχημιστών . Οι οπαδοί της αλχημείας παραδέχονταν ότι ο πατέρας της αλχημείας ήταν ο Ερμής ο Τρισμέγιστος .

ΕΚΜΑΥΛΙΣΜΟΣ

Η εξαχρείωση , η ηθική εξαθλίωση , η μέχρι σήψης κατάπτωση . Για γυναίκες , η εξώθηση στην πορνεία .

ΔΙΛΕΤΑΝΤΙΣΜΟΣ

Ο ερασιτεχνισμός ( ή ντιλεταντισμός ).

Asxetos.gr