Αϊνστάιν, Άλμπερτ
(1879 - 1955)
(1879 - 1955)
Με τα επιστημονικά του έργα ο Αϊνστάιν έδωσε σ' όλους τους επιστήμονες της γης την πεποίθηση ότι η Φύση είναι δυνάμενη να γνωσθεί και οι νόμοι της είναι πολύ όμορφοι. Η εκδίωξη αυτής της ομορφιάς και αποτέλεσε το νόημα της ζωής για αυτόν τον μεγάλο επιστήμονα και στοχαστή.
Η "Γενική Θεωρία της Σχετικότητας", όταν ολοκληρώθηκε το 1915, προκάλεσε και θαυμασμό και αμηχανία στους επιστημονικούς κύκλους γιατί ήταν πολύ παράδοξες οι προβλέψεις του Αϊνστάιν. Όμως το 1919, όταν στη γη είχε συμβεί ολική έκλειψη ήλιου η θεωρία του Αϊνστάιν επιβεβαιώθηκε πειραματικά από Άγγλους αστροφυσικούς με τη μέτρηση της απόκλισης του φωτός αστέρων, όταν αυτό περνάει από το βαρυτικό πεδίο μεγάλων μαζών, όπως αυτής του ηλίου. Τότε ο κόσμος τον αναγνώρισε ως σπουδαίο και μεγάλο επιστήμονα.
Είναι αξιοσημείωτο πώς εκτιμήθηκαν οι ικανότητες του Αϊνστάιν ως μαθητή, φοιτητή και δασκάλου πριν γίνει γνωστός:
- ο δάσκαλός του είπε για αυτόν: "έχει μεν ενδιαφέρον και θέληση, αλλά του λείπει μυαλό",
- οι καθηγητές του συμβούλευαν ν' αφήσει την επιστημονική καριέρα του,
- ο προϊστάμενος του τον απέλυσε από τη θέση του βοηθητικού δασκάλου, λόγο ανεπάρκειας.
Συμβουλή στους γονείς και όχι μόνον: σκεφτείτε, αναλύστε και βγάλτε και κάποιο συμπέρασμα από το γεγονός ότι ο Αϊνστάιν άρχισε να μιλά καθαρά μόνο στα εννιά του χρόνια και η βασική αιτία δεν ήταν ότι δεν μπορούσε, αλλά ότι δεν επιδίωκε την επικοινωνία.
Μήπως η Σιωπή μπορεί ν' αλλάξει τον κόσμο μας;
Ο Αϊνστάιν ήταν εκείνος που έπεισε τον πρόεδρο Ρούσβελτ ότι πρέπει να εντείνει τις προσπάθειες για κατασκευή ατομικής βόμβας αφού είχε τις πληροφορίες ότι στην Γερμανία στο εργαστήριο πέτυχε η πρώτη διάσπαση του ατόμου και υπάρχει ο κίνδυνος ότι οι ναζί θα κυριεύουν όλο τον πολιτισμένο κόσμο αν προλαβαίνουν να κατασκευάσουν το καταστροφικό όπλο.
Όταν όμως, οι φόβοι τις επιστημονικής κοινότητας για κατάχρηση επαληθεύτηκαν από την αντίθετη πλευρά και η βόμβα χρησιμοποιήθηκε από τις ΉΠΑ ενάντια της Ιαπωνίας, μετά την ουσιαστική λήξη του πολέμου, ο Αϊνστάιν ως επιστήμονας-πασιφίστας συνέβαλε στην απόκτηση ατομικής βόμβας από την Σοβιετική Ένωση και αυτό δημιούργησε, έστω και εύθραυστη, αλλά ισορροπία δυνάμεων πάνω στη γη.
Η μεγάλη αξία του Αϊνστάιν-φιλόσοφου ακόμη πρόκειται να εκτιμηθεί από τους απόγονούς του.
Η "Γενική Θεωρία της Σχετικότητας", όταν ολοκληρώθηκε το 1915, προκάλεσε και θαυμασμό και αμηχανία στους επιστημονικούς κύκλους γιατί ήταν πολύ παράδοξες οι προβλέψεις του Αϊνστάιν. Όμως το 1919, όταν στη γη είχε συμβεί ολική έκλειψη ήλιου η θεωρία του Αϊνστάιν επιβεβαιώθηκε πειραματικά από Άγγλους αστροφυσικούς με τη μέτρηση της απόκλισης του φωτός αστέρων, όταν αυτό περνάει από το βαρυτικό πεδίο μεγάλων μαζών, όπως αυτής του ηλίου. Τότε ο κόσμος τον αναγνώρισε ως σπουδαίο και μεγάλο επιστήμονα.
Είναι αξιοσημείωτο πώς εκτιμήθηκαν οι ικανότητες του Αϊνστάιν ως μαθητή, φοιτητή και δασκάλου πριν γίνει γνωστός:
- ο δάσκαλός του είπε για αυτόν: "έχει μεν ενδιαφέρον και θέληση, αλλά του λείπει μυαλό",
- οι καθηγητές του συμβούλευαν ν' αφήσει την επιστημονική καριέρα του,
- ο προϊστάμενος του τον απέλυσε από τη θέση του βοηθητικού δασκάλου, λόγο ανεπάρκειας.
Συμβουλή στους γονείς και όχι μόνον: σκεφτείτε, αναλύστε και βγάλτε και κάποιο συμπέρασμα από το γεγονός ότι ο Αϊνστάιν άρχισε να μιλά καθαρά μόνο στα εννιά του χρόνια και η βασική αιτία δεν ήταν ότι δεν μπορούσε, αλλά ότι δεν επιδίωκε την επικοινωνία.
Μήπως η Σιωπή μπορεί ν' αλλάξει τον κόσμο μας;
Ο Αϊνστάιν ήταν εκείνος που έπεισε τον πρόεδρο Ρούσβελτ ότι πρέπει να εντείνει τις προσπάθειες για κατασκευή ατομικής βόμβας αφού είχε τις πληροφορίες ότι στην Γερμανία στο εργαστήριο πέτυχε η πρώτη διάσπαση του ατόμου και υπάρχει ο κίνδυνος ότι οι ναζί θα κυριεύουν όλο τον πολιτισμένο κόσμο αν προλαβαίνουν να κατασκευάσουν το καταστροφικό όπλο.
Όταν όμως, οι φόβοι τις επιστημονικής κοινότητας για κατάχρηση επαληθεύτηκαν από την αντίθετη πλευρά και η βόμβα χρησιμοποιήθηκε από τις ΉΠΑ ενάντια της Ιαπωνίας, μετά την ουσιαστική λήξη του πολέμου, ο Αϊνστάιν ως επιστήμονας-πασιφίστας συνέβαλε στην απόκτηση ατομικής βόμβας από την Σοβιετική Ένωση και αυτό δημιούργησε, έστω και εύθραυστη, αλλά ισορροπία δυνάμεων πάνω στη γη.
Η μεγάλη αξία του Αϊνστάιν-φιλόσοφου ακόμη πρόκειται να εκτιμηθεί από τους απόγονούς του.
* * *
● Οι άνθρωποι της μάθησης έχουν γίνει φερέφωνα της εθνικής παράδοσης και έχασαν την αίσθηση της πνευματικής οικουμενικότητας.
● Μέσα σε δυο βδομάδες, οι αγέλες των μαζών μπορούν να ωθηθούν από τις εφημερίδες σε μια κατάσταση τέτοιας οργής, ώστε να προετοιμάζονται να φορέσουν τις στολές τους, για να σκοτώσουν η να σκοτωθούν προς χάρη ανάξιων σκοπών μερικών ενδιαφερόμενων κομμάτων.
● Όποιος αναλαμβάνει να γίνει δικαστής στο πεδίο της αλήθειας και της γνώσης ναυαγεί απ' το γέλιο των θεών.
● Το κράτος είναι φτιαγμένο για τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος για το κράτος.
● Η πολεμική βιομηχανία είναι η κρυφή διαβολική δύναμη πίσω από τον εθνικισμό, που οργιάζει παντού…
● Το κύριο καθήκον της πολιτείας: να προστατεύει το άτομο και να του δίνει την ευκαιρία να αναπτυχθεί σε μια δημιουργική προσωπικότητα.
● Μην πας ποτέ ενάντια στη συνείδησή σου, αν ακόμα και αυτό το απαιτεί το κράτος.
● Στην πολιτική όχι μόνο λείπουν οι ηγέτες, αλλά η ανεξαρτησία του πνεύματος και η έννοια του δίκαιου του πολίτη έχουν σε ένα μεγάλο ποσοστό παρακμάσει.
● Το ψέμα υψώθηκε κι έγινε ευγένεια στα χέρια της πολιτικής
● Πόσο πρόστυχος και ποταπός μου φαίνεται ο πόλεμος! Καλύτερα να με πετσοκόψουν κομματάκια παρά να συμμετάσχω σε κάτι τόσο σιχαμερό.
● Το ψέμα έχει ισχυρούς σύμμαχους με πρώτη την πολιτική που ξέρει να το αξιοποιεί και να το προβάλλει με το μανδύα της ευγένειας.
● Αν διεξαχθεί Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Τέταρτος θα γένει με ρόπαλα.
● Τα προβλήματα ποτέ δεν μπορείς να τα λύσεις με τον τρόπο σκέψης που τα γέννησε.
● Εκπαίδευση είναι εκείνο που μένει όταν έχουμε ξεχάσει καθετί που μάθαμε στο σχολείο.
● Ο μόνος δρόμος για τους διανοουμένους είναι ο δρόμος του Γκάντι. Ο δρόμος της μη συνεργασίας…
● Η έλλειψη των εξαιρετικών προσωπικοτήτων είναι ιδιαίτερα έντονη στο χώρο της τέχνης. Η ποίηση, η ζωγραφική, η μουσική έχουν οριστικά εκφυλιστεί και σε μεγάλο βαθμό έχουν χάσει τη λαϊκή απήχησή τους.
● Τα μεγάλα πνεύματα πάντα αντιμετωπίζουν βίαιες αντιδράσεις από υποδεέστερα μυαλά.
● Αν μου έδιναν μόνο μια ώρα για να λύσω ένα πρόβλημα από το οποίο να εξαρτάται η ζωή μου, θα αφιέρωνα 40 λεπτά για να το μελετήσω, 15 λεπτά για να το αναθεωρήσω και 5 λεπτά ν το λύσω.
● Η Επιστήμη χωρίς τη θρησκεία είναι χωλή, η θρησκεία χωρίς την Επιστήμη είναι τυφλή.
● Ο αιώνας μας είναι ο αιώνας των μεγάλων μέσων και των συγκεχυμένων σκοπών.
● Γεννήθηκα, και αυτό είναι το πάν που χρειάζεται ο άνθρωπος για να γίνει ευτυχισμένος.
● Ο θυμός κατοικεί μόνο στα στήθη των ανόητων.
● Μόνο δύο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία, και ως προς το σύμπαν διατηρώ κάποιες αμφιβολίες.
● Στο κάτω κάτω, να πεθαίνεις δεν είναι και άσχημο.
● Μέσα σε δυο βδομάδες, οι αγέλες των μαζών μπορούν να ωθηθούν από τις εφημερίδες σε μια κατάσταση τέτοιας οργής, ώστε να προετοιμάζονται να φορέσουν τις στολές τους, για να σκοτώσουν η να σκοτωθούν προς χάρη ανάξιων σκοπών μερικών ενδιαφερόμενων κομμάτων.
● Όποιος αναλαμβάνει να γίνει δικαστής στο πεδίο της αλήθειας και της γνώσης ναυαγεί απ' το γέλιο των θεών.
● Το κράτος είναι φτιαγμένο για τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος για το κράτος.
● Η πολεμική βιομηχανία είναι η κρυφή διαβολική δύναμη πίσω από τον εθνικισμό, που οργιάζει παντού…
● Το κύριο καθήκον της πολιτείας: να προστατεύει το άτομο και να του δίνει την ευκαιρία να αναπτυχθεί σε μια δημιουργική προσωπικότητα.
● Μην πας ποτέ ενάντια στη συνείδησή σου, αν ακόμα και αυτό το απαιτεί το κράτος.
● Στην πολιτική όχι μόνο λείπουν οι ηγέτες, αλλά η ανεξαρτησία του πνεύματος και η έννοια του δίκαιου του πολίτη έχουν σε ένα μεγάλο ποσοστό παρακμάσει.
● Το ψέμα υψώθηκε κι έγινε ευγένεια στα χέρια της πολιτικής
● Πόσο πρόστυχος και ποταπός μου φαίνεται ο πόλεμος! Καλύτερα να με πετσοκόψουν κομματάκια παρά να συμμετάσχω σε κάτι τόσο σιχαμερό.
● Το ψέμα έχει ισχυρούς σύμμαχους με πρώτη την πολιτική που ξέρει να το αξιοποιεί και να το προβάλλει με το μανδύα της ευγένειας.
● Αν διεξαχθεί Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Τέταρτος θα γένει με ρόπαλα.
● Τα προβλήματα ποτέ δεν μπορείς να τα λύσεις με τον τρόπο σκέψης που τα γέννησε.
● Εκπαίδευση είναι εκείνο που μένει όταν έχουμε ξεχάσει καθετί που μάθαμε στο σχολείο.
● Ο μόνος δρόμος για τους διανοουμένους είναι ο δρόμος του Γκάντι. Ο δρόμος της μη συνεργασίας…
● Η έλλειψη των εξαιρετικών προσωπικοτήτων είναι ιδιαίτερα έντονη στο χώρο της τέχνης. Η ποίηση, η ζωγραφική, η μουσική έχουν οριστικά εκφυλιστεί και σε μεγάλο βαθμό έχουν χάσει τη λαϊκή απήχησή τους.
● Τα μεγάλα πνεύματα πάντα αντιμετωπίζουν βίαιες αντιδράσεις από υποδεέστερα μυαλά.
● Αν μου έδιναν μόνο μια ώρα για να λύσω ένα πρόβλημα από το οποίο να εξαρτάται η ζωή μου, θα αφιέρωνα 40 λεπτά για να το μελετήσω, 15 λεπτά για να το αναθεωρήσω και 5 λεπτά ν το λύσω.
● Η Επιστήμη χωρίς τη θρησκεία είναι χωλή, η θρησκεία χωρίς την Επιστήμη είναι τυφλή.
● Ο αιώνας μας είναι ο αιώνας των μεγάλων μέσων και των συγκεχυμένων σκοπών.
● Γεννήθηκα, και αυτό είναι το πάν που χρειάζεται ο άνθρωπος για να γίνει ευτυχισμένος.
● Ο θυμός κατοικεί μόνο στα στήθη των ανόητων.
● Μόνο δύο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία, και ως προς το σύμπαν διατηρώ κάποιες αμφιβολίες.
● Στο κάτω κάτω, να πεθαίνεις δεν είναι και άσχημο.
Βαλερύ, Πολ
(1871 - 1945)
(1871 - 1945)
Στην δεκαετία του 20 η δόξα του Βαλερύ-ποιητή βρισκόταν στο ζενίθ. Όμως πέρασαν χρόνια και ο Βαλερύ-ποιητής έπαψε να μιλάει.
Ο Βαλερύ-άνθρωπος πέθανε την επόμενη μέρα ύστερα από τη λήξη του Β΄ παγκόσμιου πολέμου. Και σύντομα έγινε ολοφάνερο πόσο υψηλά ανέβηκαν στην γνώμη των αναγνωστών και κριτικών τα πεζά του έργα: τα χρονογραφήματα, οι διάλογοι, οι ομιλίες του, τα άρθρα του, τα σχόλιά του που είναι ταυτόχρονα και αποδείξεις και μαρτυρίες βαθιάς διείσδυσης του συγγραφέα στις πνευματικές περιπέτειές του αιώνα του και της συνειδητής αντίστασης στον χυδαϊσμό της τέχνης και της σκέψεις της σύγχρονης ζωής.
Σε πρώτο πλάνο βγαίνει ο Βαλερύ ως ηθικολόγος, κριτικός, στοχαστής.
Ως αληθινός στοχαστής ο Βαλερύ γνώρισε στη ζωή του και μια περίοδο σιωπής, μια περίοδο ασταμάτητης δουλειάς της αυτοεκπαίδευσης η οποία εκδηλώνεται ως καθημερινή συμπλήρωση των προσωπικών ημερολογίων.
Ο ίδιος έγραφε: "Δουλεύω για κάποιον που θα 'ρθει μετά".
Στην ουσία όλη η βαθυστόχαστη και φινετσάτη πεζογραφία του Βαλερύ μπορεί να κατανοηθεί ως ένα σύστημα απόρριψης της σύγχρονης τέχνης της αστικής παρακμής, της αυθαιρεσίας και της εξαπάτησης, άρνησης από το υποκατάστατο του νεωτερισμού και κυνήγι των πιο σόκιν εξωτερικών μορφών, από τους μεθόδους ψυχολογικής επίθεσης στα γούστα των ακροατών και αντικατάσταση του περιεχομένου με λατρεία της αυτοέκφρασης
Ο Βαλερύ-άνθρωπος πέθανε την επόμενη μέρα ύστερα από τη λήξη του Β΄ παγκόσμιου πολέμου. Και σύντομα έγινε ολοφάνερο πόσο υψηλά ανέβηκαν στην γνώμη των αναγνωστών και κριτικών τα πεζά του έργα: τα χρονογραφήματα, οι διάλογοι, οι ομιλίες του, τα άρθρα του, τα σχόλιά του που είναι ταυτόχρονα και αποδείξεις και μαρτυρίες βαθιάς διείσδυσης του συγγραφέα στις πνευματικές περιπέτειές του αιώνα του και της συνειδητής αντίστασης στον χυδαϊσμό της τέχνης και της σκέψεις της σύγχρονης ζωής.
Σε πρώτο πλάνο βγαίνει ο Βαλερύ ως ηθικολόγος, κριτικός, στοχαστής.
Ως αληθινός στοχαστής ο Βαλερύ γνώρισε στη ζωή του και μια περίοδο σιωπής, μια περίοδο ασταμάτητης δουλειάς της αυτοεκπαίδευσης η οποία εκδηλώνεται ως καθημερινή συμπλήρωση των προσωπικών ημερολογίων.
Ο ίδιος έγραφε: "Δουλεύω για κάποιον που θα 'ρθει μετά".
Στην ουσία όλη η βαθυστόχαστη και φινετσάτη πεζογραφία του Βαλερύ μπορεί να κατανοηθεί ως ένα σύστημα απόρριψης της σύγχρονης τέχνης της αστικής παρακμής, της αυθαιρεσίας και της εξαπάτησης, άρνησης από το υποκατάστατο του νεωτερισμού και κυνήγι των πιο σόκιν εξωτερικών μορφών, από τους μεθόδους ψυχολογικής επίθεσης στα γούστα των ακροατών και αντικατάσταση του περιεχομένου με λατρεία της αυτοέκφρασης
* * *
● Αν το εγώ είναι μισητό, το ν' αγαπάς τον πλησίον σου ως σε αυτόν καταντά μια φριχτή ειρωνεία.
● Ένας άνθρωπος που δεν επιχείρησε ποτέ να ομοιωθεί με τους θεούς είναι λιγότερο από ανθρώπους.
● Ο ψυχρός άνθρωπος είναι καλύτερα προσαρμοσμένος στην πραγματικότητα, η οποία είναι αδιάφορη.
● Η ευγένεια είναι οργανωμένη αδιαφορία.
● Τα βιβλία έχουν τους ίδιους εχθρούς με τον άνθρωπο: τη φωτιά, την υγρασία, την ανοησία, το χρόνο, και το ίδιο τους το περιεχόμενο.
● Έξυπνη γυναίκα είναι εκείνη που στην παρέα της μπορείς να συμπεριφέρεσαι σαν βλάκας.
● Για να επιδιώξει κανείς τη δόξα, πρέπει να δίνει μεγάλη σημασία στους ανθρώπους: πρέπει να πιστεύει σ' αυτούς.
● Ο επιχειρηματίας είναι υβρίδιο μεταξύ χορευτή και υπολογιστή.
● Οι πιο λυσσαλέες διαμάχες έλαβαν χώρα ανάμεσα σε θεωρίες η δόγματα που ελάχιστα διέφεραν. Πιο οξύς και πιο φαρμακερός είναι ο αγώνας μεταξύ ορθοδόξων και μαρτύρων του Ιεχωβά , παρά μεταξύ του ορθόδοξου και του μουσουλμάνου.
● Θα 'μασταν λειψοί, και πνευματικά άεργοι, αν όλοι αυτοί οι μύθοι, οι θρησκείες, οι καθαγιασμένες αστειότητες, οι υποθέσεις, όλα αυτά τα λεκτικά παιχνίδια και τα μεταφυσικά ψευδοπροβλήματα δεν υπήρχαν. Είναι το ψεύτικο που χρωματίζει και δίνει ζωή στο αληθινό.
● Η προσκόλληση στο καινούριο υποδηλώνει έναν εκφυλισμό του κριτικού πνεύματός.
● Εάν κάποιος γλείφει τα πόδια σου, πάτα τον με το πόδι σου, προτού σε δαγκώσει.
● Η εξουσία χωρίς την κατάχρηση χάνει το θέλγητρό της.
● Η κοινωνία δεν απεχθάνεται και τόσο τους φαντασμένους, τους βρίσκει μάλιστα πιο φυσιολογικούς από πους ταπεινόφρονες, προς τους οποίους, όχι άδικα, δυσπιστεί. Κοροϊδεύει τους φαντασμένους και τους αλαζόνες, τους έχει ωστόσο αδυναμία, γιατί της είναι εραστές που δεν σκέφτονται παρά μόνο αυτήν και την πολιορκούν συνέχεια.
● Η ιστορία… το πιο επικίνδυνο προϊόν που παράγει η χημεία της διανόησης: προκαλεί όνειρα, μεθύει τους λαούς, γεννάει μέσα τους ψεύτικες αναμνήσεις, μειώνει τα ένστικτά του, ερεθίζει της παλιές πληγές, καταστρέφει την ηρεμία τους, οδηγεί στην μεγαλομανία ή στην μανία καταδιώξεως και κάνει το έθνος υπερήφανο, αλαζονικό, αφόρητο και μάταιο.
● Δύο κίνδυνοι συνεχίζουν να απειλούν τον κόσμο: η τάξη και η αταξία.
● Η διαφήμιση έχει εκμηδενίσει τη δύναμη ακόμα και των πιο ισχυρών επιθέτων.
● Ο ηγέτης είναι ένας άνθρωπος που έχει ανάγκη τους άλλους.
● Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι σκλάβος του εκσυγχρονισμού: δεν υπάρχει πρόοδος που να μην καταλήξει να τον υποδουλώσει εντελώς.
● Το ποίημα είναι μια γιορτή της διάνοιας.
● Ο ποιητής είτε είναι μεγάλος αγωνιστής για τη σκέψη και άψογος ιππότης του πνεύματος, είτε είναι τιποτένιος παράσιτος που διασκεδάζει τους άλλους τιποτένιους με μικρά τρυκ της άκαρπης εξυπνοειδής βλακολογίας.
● Η ιδέα των περισσότερων ανθρώπων για την ποίηση είναι τόσο ασαφής, ώστε αυτή η ασάφεια και αποτελεί για εκείνους τον προσδιορισμό της ποίησης.
● Ποίηση είναι η ανάπτυξη του επιφωνήματος.
● Ολόκληρη η πολιτική θα άλλαζε συθέμελα αν και μόνο το γεγονός της υπόσχεσης εθεωρείτο απ' όλο τον κόσμο απυπόφορο και ανεπίτρεπτο.
● Πόλεμος είναι όταν αλληλοσκοτώνονται άνθρωποι που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, επειδή άλλοι που γνωρίζονται καλά μεταξύ του δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν.
● Η πολιτική ήταν αρχικά η τέχνη του να εμποδίζεις τους άλλους να ανακατεύονται σε ό,τι τους αφορά. Σε μια επόμενη φάση προστέθηκε η τέχνη του να αναγκάζεις τους άλλους να αποφασίζουν γι' αυτά που δεν καταλαβαίνουν.
● Φοβερό πράμα: όσο λιγότερο σκέφτεσαι, τόσο περισσότερο ομοϊδεάτες έχεις.
● Με τη ζωγραφική βλέπεις τα πράγματα έτσι όπως ήτανε κάποτε, όταν τους κοιτούσανε με αγάπη.
● Χωρίς τα παράσιτά της: κλέφτες, τραγουδιστές, χορευτές, μυστικιστές, ποιητές, φιλόσοφους, επιχειρηματίες η ανθρωπότητα θα ήταν μια κοινωνία ζώων, ή μάλλον ούτε καν μια κοινωνία αλλά μια συνομοταξία. Το αλάτι θα έλειπε από τη γη.
● Με τον χυδαίο μύθο της ευτυχίας μπορούμε να κάνουμε λίγο-πολύ ό,τι θέλουμε τους άνδρες, κι απολύτως ό,τι θέλουμε τις γυναίκες.
● Ο αριθμός των εχθρών μας αυξάνεται στο βαθμό που αυξάνεται η σπουδαιότητά μας. Το ίδιο συμβαίνει και με τον αριθμό των φίλων μας.
● Δεν υπάρχει πιο επικίνδυνος άνθρωπος απ' αυτόν που είναι πολύ δραστήριος, αλλά δεν σκέφτεται.
● Η αδυναμία της δύναμης είναι στο να πιστεύει μόνο στη δύναμη.
● Ένας άνθρωπος που δεν επιχείρησε ποτέ να ομοιωθεί με τους θεούς είναι λιγότερο από ανθρώπους.
● Ο ψυχρός άνθρωπος είναι καλύτερα προσαρμοσμένος στην πραγματικότητα, η οποία είναι αδιάφορη.
● Η ευγένεια είναι οργανωμένη αδιαφορία.
● Τα βιβλία έχουν τους ίδιους εχθρούς με τον άνθρωπο: τη φωτιά, την υγρασία, την ανοησία, το χρόνο, και το ίδιο τους το περιεχόμενο.
● Έξυπνη γυναίκα είναι εκείνη που στην παρέα της μπορείς να συμπεριφέρεσαι σαν βλάκας.
● Για να επιδιώξει κανείς τη δόξα, πρέπει να δίνει μεγάλη σημασία στους ανθρώπους: πρέπει να πιστεύει σ' αυτούς.
● Ο επιχειρηματίας είναι υβρίδιο μεταξύ χορευτή και υπολογιστή.
● Οι πιο λυσσαλέες διαμάχες έλαβαν χώρα ανάμεσα σε θεωρίες η δόγματα που ελάχιστα διέφεραν. Πιο οξύς και πιο φαρμακερός είναι ο αγώνας μεταξύ ορθοδόξων και μαρτύρων του Ιεχωβά , παρά μεταξύ του ορθόδοξου και του μουσουλμάνου.
● Θα 'μασταν λειψοί, και πνευματικά άεργοι, αν όλοι αυτοί οι μύθοι, οι θρησκείες, οι καθαγιασμένες αστειότητες, οι υποθέσεις, όλα αυτά τα λεκτικά παιχνίδια και τα μεταφυσικά ψευδοπροβλήματα δεν υπήρχαν. Είναι το ψεύτικο που χρωματίζει και δίνει ζωή στο αληθινό.
● Η προσκόλληση στο καινούριο υποδηλώνει έναν εκφυλισμό του κριτικού πνεύματός.
● Εάν κάποιος γλείφει τα πόδια σου, πάτα τον με το πόδι σου, προτού σε δαγκώσει.
● Η εξουσία χωρίς την κατάχρηση χάνει το θέλγητρό της.
● Η κοινωνία δεν απεχθάνεται και τόσο τους φαντασμένους, τους βρίσκει μάλιστα πιο φυσιολογικούς από πους ταπεινόφρονες, προς τους οποίους, όχι άδικα, δυσπιστεί. Κοροϊδεύει τους φαντασμένους και τους αλαζόνες, τους έχει ωστόσο αδυναμία, γιατί της είναι εραστές που δεν σκέφτονται παρά μόνο αυτήν και την πολιορκούν συνέχεια.
● Η ιστορία… το πιο επικίνδυνο προϊόν που παράγει η χημεία της διανόησης: προκαλεί όνειρα, μεθύει τους λαούς, γεννάει μέσα τους ψεύτικες αναμνήσεις, μειώνει τα ένστικτά του, ερεθίζει της παλιές πληγές, καταστρέφει την ηρεμία τους, οδηγεί στην μεγαλομανία ή στην μανία καταδιώξεως και κάνει το έθνος υπερήφανο, αλαζονικό, αφόρητο και μάταιο.
● Δύο κίνδυνοι συνεχίζουν να απειλούν τον κόσμο: η τάξη και η αταξία.
● Η διαφήμιση έχει εκμηδενίσει τη δύναμη ακόμα και των πιο ισχυρών επιθέτων.
● Ο ηγέτης είναι ένας άνθρωπος που έχει ανάγκη τους άλλους.
● Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι σκλάβος του εκσυγχρονισμού: δεν υπάρχει πρόοδος που να μην καταλήξει να τον υποδουλώσει εντελώς.
● Το ποίημα είναι μια γιορτή της διάνοιας.
● Ο ποιητής είτε είναι μεγάλος αγωνιστής για τη σκέψη και άψογος ιππότης του πνεύματος, είτε είναι τιποτένιος παράσιτος που διασκεδάζει τους άλλους τιποτένιους με μικρά τρυκ της άκαρπης εξυπνοειδής βλακολογίας.
● Η ιδέα των περισσότερων ανθρώπων για την ποίηση είναι τόσο ασαφής, ώστε αυτή η ασάφεια και αποτελεί για εκείνους τον προσδιορισμό της ποίησης.
● Ποίηση είναι η ανάπτυξη του επιφωνήματος.
● Ολόκληρη η πολιτική θα άλλαζε συθέμελα αν και μόνο το γεγονός της υπόσχεσης εθεωρείτο απ' όλο τον κόσμο απυπόφορο και ανεπίτρεπτο.
● Πόλεμος είναι όταν αλληλοσκοτώνονται άνθρωποι που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, επειδή άλλοι που γνωρίζονται καλά μεταξύ του δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν.
● Η πολιτική ήταν αρχικά η τέχνη του να εμποδίζεις τους άλλους να ανακατεύονται σε ό,τι τους αφορά. Σε μια επόμενη φάση προστέθηκε η τέχνη του να αναγκάζεις τους άλλους να αποφασίζουν γι' αυτά που δεν καταλαβαίνουν.
● Φοβερό πράμα: όσο λιγότερο σκέφτεσαι, τόσο περισσότερο ομοϊδεάτες έχεις.
● Με τη ζωγραφική βλέπεις τα πράγματα έτσι όπως ήτανε κάποτε, όταν τους κοιτούσανε με αγάπη.
● Χωρίς τα παράσιτά της: κλέφτες, τραγουδιστές, χορευτές, μυστικιστές, ποιητές, φιλόσοφους, επιχειρηματίες η ανθρωπότητα θα ήταν μια κοινωνία ζώων, ή μάλλον ούτε καν μια κοινωνία αλλά μια συνομοταξία. Το αλάτι θα έλειπε από τη γη.
● Με τον χυδαίο μύθο της ευτυχίας μπορούμε να κάνουμε λίγο-πολύ ό,τι θέλουμε τους άνδρες, κι απολύτως ό,τι θέλουμε τις γυναίκες.
● Ο αριθμός των εχθρών μας αυξάνεται στο βαθμό που αυξάνεται η σπουδαιότητά μας. Το ίδιο συμβαίνει και με τον αριθμό των φίλων μας.
● Δεν υπάρχει πιο επικίνδυνος άνθρωπος απ' αυτόν που είναι πολύ δραστήριος, αλλά δεν σκέφτεται.
● Η αδυναμία της δύναμης είναι στο να πιστεύει μόνο στη δύναμη.
Βολτέρος, Φρανσουά Μαρί Αρουέ
(1694 - 1778)
(1694 - 1778)
Φιλόσοφος, συγγραφέας, δημοσιολόγος της εποχής του Διαφωτισμού.
Τα έργα του υπονόμευαν το κύρος της απολυταρχικής μοναρχίας και της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην προετοιμασία της Μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης.
Ακόμη νεαρός ο Βολτέρος επαναστάτησε ενάντια στην θέληση των γονιών του και χωρίς δισταγμό άφησε την καριέρα του νομικού για χάρη της λογοτεχνίας και τις χαρές της κοσμικής ζωής. Τόσο μισούσε την μικροαστική ζωή, ώστε προτίμησε να δηλώσει τον εαυτό του ως νόθο ενός ζητιάνου ποιητή παρά γιος ενός πετυχημένου μεγαλοαστού.
Η ζωή του Βολτέρου είχε απρόβλεπτες μεταπτώσεις: στα 23 του χρόνια βρέθηκε φυλακισμένος για 11 μήνες στη Βαστίλη, για μερικά χρόνια έγινε αυλικός λογοτέχνης, για δυο χρόνια ήταν αναγκασμένος να φύγει στην Αγγλία, επίσης αυτοεξορίστηκε για τρία χρόνια στην Πρωσία, γνώρισε την επιτυχία των θεατρικών του έργων και την αποτυχία των φιλοσοφικών του μυθιστορημάτων τα οποία όμως εκτίμησαν, ως τα πιο λαμπρά του έργα οι απόγονοί του.
"Δε συμφωνώ ούτε με μια λέξη από όλα όσα λες, αλλά θα υπερασπίζω - ακόμα και με το τίμημα της ζωής μου - το δικαίωμα σου ελεύθερα να λες αυτά που πρεσβεύεις", μόνο για αυτή τη φράση η ανθρωπότητα πρέπει να υποκλίνεται μπροστά στον Βολτέρο.
Τα έργα του υπονόμευαν το κύρος της απολυταρχικής μοναρχίας και της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην προετοιμασία της Μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης.
Ακόμη νεαρός ο Βολτέρος επαναστάτησε ενάντια στην θέληση των γονιών του και χωρίς δισταγμό άφησε την καριέρα του νομικού για χάρη της λογοτεχνίας και τις χαρές της κοσμικής ζωής. Τόσο μισούσε την μικροαστική ζωή, ώστε προτίμησε να δηλώσει τον εαυτό του ως νόθο ενός ζητιάνου ποιητή παρά γιος ενός πετυχημένου μεγαλοαστού.
Η ζωή του Βολτέρου είχε απρόβλεπτες μεταπτώσεις: στα 23 του χρόνια βρέθηκε φυλακισμένος για 11 μήνες στη Βαστίλη, για μερικά χρόνια έγινε αυλικός λογοτέχνης, για δυο χρόνια ήταν αναγκασμένος να φύγει στην Αγγλία, επίσης αυτοεξορίστηκε για τρία χρόνια στην Πρωσία, γνώρισε την επιτυχία των θεατρικών του έργων και την αποτυχία των φιλοσοφικών του μυθιστορημάτων τα οποία όμως εκτίμησαν, ως τα πιο λαμπρά του έργα οι απόγονοί του.
"Δε συμφωνώ ούτε με μια λέξη από όλα όσα λες, αλλά θα υπερασπίζω - ακόμα και με το τίμημα της ζωής μου - το δικαίωμα σου ελεύθερα να λες αυτά που πρεσβεύεις", μόνο για αυτή τη φράση η ανθρωπότητα πρέπει να υποκλίνεται μπροστά στον Βολτέρο.
* * *
● Οι μοιχεία αποτελεί κακό μόνο στο βαθμό που είναι κλοπή, αλλά δεν κλέβουμε κάτι που μας χαρίζουν.
● Ανασκάπτοντας λάθη οι άνθρωποι χάνουν καιρό, αντί για να το ξοδέψουν στην αναζήτηση των αληθειών.
● Η περηφάνια των μικρών ανθρώπων είναι να μιλάνε συνεχώς για τον εαυτό τους, και των μεγάλων ανθρώπων: να μη μιλάνε καθόλου για τον εαυτό τους.
● Όσο περισσότερο διαβάζεις χωρίς να σκέφτεσαι, τόσο γρηγορότερα αρχίζεις να πιστεύεις ότι ξέρεις πάρα πολλά, αλλά όσο περισσότερο σκέφτεσαι διαβάζοντας, τόσο καθαρότερα βλέπεις, πως ξέρεις πολύ λίγα.]
● Τα πλούτη κάνουν τη γυναίκα αλαζονική, η ομορφιά ύποπτη κι η ασχήμια μισητή.
● Οι πολλοί νόμοι σε μια χώρα είναι όπως οι πολλοί γιατροί - σημείο αδυναμίας κι αρρώστιας.
● Η δουλειά απαλλάσσει τον άνθρωπο από τα τρία βασικότερα κακά απ' την ανία, απ' τα ελαττώματα και την ανάγκη.
● Η ελευθερία της σκέψης είναι η ζωή της ψυχής.
● Προς την αθανασία συνήθως πάνε με πολύ λίγες αποσκευές.
● Ήταν μεγάλος πατριώτης, σπουδαίος ανθρωπιστής και πραγματικός φίλος, αν, μάλιστα είναι αλήθεια ότι πέθανε.
● Η τέχνη της ιατρικής συνίσταται στο να διασκεδάζεις τον ασθενή έως ότου η φύση γιατρέψει την ασθένεια.
● Η καλή ή η κακή υγεία μας διαμορφώνει τη φιλοσοφία μας.
● Η μέγιστες διενέξεις παράγουν λιγότερα κακουργήματα και διχόνοιες, παρά ο θρησκευτικός φανατισμός.
●Η κακολογία είναι η αθάνατη κόρη της εγωπάθειας και της τεμπελιάς.
● Η ευχαρίστηση του να κυβερνάς θα πρέπει σίγουρα να είναι εξαιρετική αν μπορούμε να κρίνουμε από τους τόσους πολλούς που θέλουν να κυβερνήσουν.
● Γενικά, η τέχνη της διακυβέρνησης συνίσταται στο να παίρνει όσο περισσότερα χρήματα μπορεί από ένα μέρος των πολιτών και να τα δίνει στο άλλο.
● Θ' αφήσουμε αυτόν τον κόσμο ακριβώς έτσι όπως τον βρήκαμε: ανόητο, άδικο και κακό.
● Για να μπορέσεις να αλυσοδέσεις τον όχλο πρέπει να φαίνεται ότι φοράς τις ίδιες αλυσίδες.
● Όσο περισσότερο προοδεύει η σύνεση, τόσο περισσότερο τρίζει τα δόντια του ο φανατισμός.
● Τα γεράματα έρχονται για να εισπράττουν τις πίκρες, αλλά πρέπει να είναι αρκετά συνετά για να τις υποφέρουν καρτερικά.
● Διερωτάται κανένας πως η ποίηση, όντας τόσο λίγο απαραίτητη στον κόσμο, κατέχει μια τόσο υψηλή βαθμίδα ανάμεσα στις καλές τέχνες. Η ποίηση είναι η μουσική της ψυχής και προ πάντων ψυχών μεγάλων και αισθαντικών.
● Δε συμφωνώ ούτε με μια λέξη από όλα όσα λες, αλλά θα υπερασπίζω – ακόμα και με το τίμημα της ζωής μου – το δικαίωμά σου ελεύθερα να λες αυτά που πρεσβεύεις.
● Δε γνωρίζω κανένα λαό που πλούτισε ύστερα από μια νίκη σ' ένα πόλεμο.
● Όποιος περιορίζει τις επιθυμίες του, είναι πάντοτε αρκετά πλούσιος.
● Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη σκέψη, μόνο για να δικαιολογήσουν τα λάθη τους, και τα λόγια, μόνο για να κρύψουν τις σκέψεις τους.
● Όσο περισσότερο διαβάζεις χωρίς να σκέφτεσαι, τόσο γρηγορότερα αρχίζεις να πιστεύεις ότι ξέρεις πάρα πολλά, αλλά όσο περισσότερο σκέφτεσαι διαβάζοντας, τόσο καθαρότερα βλέπεις, πως ξέρεις πολύ λίγα.
● Σκέψου, πόσο δύσκολο είναι ν' αλλάξεις τον εαυτό σου και θα καταλάβεις πόσο μηδαμινές είναι οι δυνατότητές σου ν' αλλάξεις τους άλλους.
● Η αμφιβολία είναι η αρχή της σοφίας.
● Ανυπόφορη είναι η περιφρόνηση και όχι η φτώχεια. Θα μπορούσα να βολευτώ με ελάχιστα, αλλά δε θα ήθελα να το γνωρίζουν.
● Σόφια: εκείνο που στα γηρατειά αντικαθιστά τη σύνεση.
● Για να πετύχεις σ' αυτόν τον κόσμο, μόνο η ανοησία δεν αρκεί, χρειάζονται και καλοί τρόποι.
● Οτιδήποτε είναι πολύ κουτό για να ειπωθεί, τραγουδιέται.
● Η ευτυχία είναι όνειρο, αλλά η δυστυχία είναι πραγματικότητα.
● Η αναποφασιστικότητα δεν είναι και η πιο ευχάριστη κατάσταση, αλλά η απόλυτη σιγουριά, σίγουρα είναι κουταμάρα.
● Τα δάκρυα είναι η βουβή γλώσσα του πόνου.
● Η αμφιβολία δεν είναι μια ευχάριστη κατάσταση του νου. Αλλά η απόλυτη βεβαιότητα είναι μια γελοία κατάσταση του νου.
● Η κάθε καινούργια επιθυμία είναι η αρχή της καινούργιας ανάγκης, έμβρυο μιας καινούργιας θλίψης.
● Ο Θεός επινόησε τον έρωτα. Οι ιερείς επινοήσανε τον γάμο.
● Είχα χρεοκοπήσει δυο φορές: πρώτη φορά όταν σε μια υπόθεση στο δικαστήριο έχασα και δεύτερη φορά, όταν κέρδισα.
● Η κοινωνική ισότητα είναι από τις πιο φυσικές και ταυτόχρονα πιο χιμαιρικές ιδέες.
● Για να πετύχεις σ' αυτόν τον κόσμο, μόνο η ανοησία δεν αρκεί, χρειάζονται και καλοί τρόποι.
● Ο θρίαμβος της νόησης είναι ακριβώς αυτό, που πρέπει να συνυπάρχεις με τους ανθρώπους που δεν την έχουν.
● Δεν έχουμε εξουσία πάνω στη ροή των σκέψεών μας έτσι όπως και στην κυκλοφορία του αίματός μας.
Γκαίτε, Ιοχάν Βόλφγκανγκ
(1749 - 1832)
(1749 - 1832)
Ο Γκαίτε είναι ένα από τα οικουμενικά πνεύματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Ούτε οι ανατιμήσεις που έφεραν οι νέοι αιώνες, ούτε τα νέα κύματα της μόδας, ούτε τα νέα επιτεύγματα μπορούν ν' αγγίξουν τέτοιους γίγαντες, δημιουργούς και εκφραστές της εποχής τους όπως ο Γκαίτε.
Απέκτησε την παγκόσμια φήμη σε ηλικία εικοσιπέντε ετών ύστερα από τη δημοσίευση του μυθιστορήματος "Τα πάθη του νεαρού Βέρθερ".
Σαν μεγαλοφυΐα της εποχής του ο Γκαίτε διακρίθηκε ως ποιητής, συγγραφέας θεατρικών έργων, φιλόσοφος, ζωγράφος, επιστήμονας και πολιτικός.
Το βασικό του επίτευγμα είναι το "Φάουστ", έργο πάνω στο οποίο δούλεψε περίπου εξήντα χρόνια. Το αθάνατο φιλοσοφικό του έργο άνοιξε νέους δρόμους για την κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης.
* * *
● Εάν δέχεστε τους ανθρώπους έτσι όπως είναι, με όλα τα ελαττώματά τους, τότε ποτέ δε θα καταφέρνετε να τους βελτιώνετε. Εάν όμως θα συμπεριφερθείτε μαζί τους σαν με τους ιδανικούς ανθρώπους, τότε θα τους υψώνετε και θα τους ανεβάζετε στο επίπεδο που επιθυμείτε.
● Εκείνος που έφτασε τα ύψη της μόρφωσης πρέπει εκ τον προτέρον να γνωρίζει ότι η πλειοψηφία θα είναι ενάντιά του.
● Οι προλήψεις είναι η ποίηση της ζωής.
● Αν συμπεριφέρεστε στους διπλανούς σας έτσι όπως τους αξίζει, θα τους κάνετε χειρότερους. Αν όμως συμπεριφέρεστε σαν να είναι καλύτεροι απ' ό,τι είναι στην πραγματικότητα, τότε τους κάνετε καλύτερους.
● Ενθάρρυνση μετά από την επίκριση, είναι σαν τον ήλιο μετά από τη βροχή.
● Να επαινείς κάποιον, αυτό είναι σαν να δηλώνεις τον εαυτό σου ισάξιο μ' εκείνον.
● Ποια κυβέρνηση είναι η καλύτερη; Αυτή που μας διδάσκει να κυβερνούμε τους εαυτούς μας.
● Δεν είμαι για αυτόν τον κόσμο όπου βγαίνοντας από το σπίτι πέφτεις μέσα στο βόθρο της λεγόμενης "κοινωνίας".
● Ό,τι είναι ο νους και η καρδιά για τον άνθρωπο είναι και η Ελλάδα για την ανθρωπότητα.
● Το ταλέντο του ανθρώπου αναπτύσσεται μέσα στη μόνωση, ο χαρακτήρας του όμως, σχηματίζεται μέσα στις τρικυμίες της ζωής.
● Από τους δυο που μαλώνουν, φταίει εκείνος που είναι πιο έξυπνος.
● Δεισιδαιμονίες: η ποίηση της ζωής.
● Κάθε ποίημα είναι κατά κάποιον τρόπο ένα φιλί που δίνει κανείς στον κόσμο. Αλλά μόνο με φιλία δεν γίνονται παιδιά.
● Τίποτα πιο δυνατό από μια ιδέα που ωρίμασε.
● Οι γενναίες σκέψεις παίζουν το ρόλο των πρώτων πιονιών στο παιχνίδι της ντάμας, δηλαδή πεθαίνουν αλλά εξασφαλίζουν τη νίκη.
● Η πεποίθηση δεν είναι η αρχή, αλλά το στέμμα της γνώσης.
● Δεν αρκεί ν' αποκτήσεις γνώσεις, πρέπει και να βρεις τον σωστό τρόπο να τις εφαρμόζεις.
● Από τους κλέφτες, οι πιο επιζήμιοι είναι οι βλάκες: ταυτόχρονα μας κλέβουν και το χρόνο και τη διάθεση.
● Το ταλέντο ωριμάζει μες στη σιγή, ο χαρακτήρας ατσαλώνει μες στις θύελλες της ζωής.
● Οι ανόητοι και οι έξυπνοι είναι αβλαβείς: βλάπτουν μόνο οι μισοηλίθιοι και οι ημιμαθείς.
● Τίποτε πιο φοβερό από τη δραστήρια αμάθεια.
● Ο άνθρωπος ζει αληθινή ζωή, αν είναι ευτυχισμένος από την ευτυχία του πλησίον.
● Αν ο κροκόδειλος έφαγε τον εχθρό σου, αυτό δεν σημαίνει πως έγινε και φίλος σου.
● Κάθε λύση ενός προβλήματος είναι ένα νέο πρόβλημα. Ο νόμος είναι ισχυρός, αλλά η εξουσία της ανάγκης είναι πιο ισχυρή.
● Από τους δυο που μαλώνουν φταίει εκείνος που είναι πιο έξυπνος.
● Η τέχνη είναι ο μεσίτης εκείνου το οποίο δεν μπορείς να εκφράζεις.
● Το ουράνιο τόξο που κρατάει δεκαπέντε λεπτά, παύουν να το προσέχουν.
● Μόδα: παράδοση της τρέχουσας στιγμής.
● Τίποτα πιο μισητό από την πλειοψηφία. Τον δρόμο πρέπει να δείχνουν λίγοι δυνατοί και σοφοί άνθρωποι και το πλήθος πρέπει να τους ακολουθεί.
● Η Ελλάδα είναι η καρδιά και ο νους της οικουμένης.
Ούτε οι ανατιμήσεις που έφεραν οι νέοι αιώνες, ούτε τα νέα κύματα της μόδας, ούτε τα νέα επιτεύγματα μπορούν ν' αγγίξουν τέτοιους γίγαντες, δημιουργούς και εκφραστές της εποχής τους όπως ο Γκαίτε.
Απέκτησε την παγκόσμια φήμη σε ηλικία εικοσιπέντε ετών ύστερα από τη δημοσίευση του μυθιστορήματος "Τα πάθη του νεαρού Βέρθερ".
Σαν μεγαλοφυΐα της εποχής του ο Γκαίτε διακρίθηκε ως ποιητής, συγγραφέας θεατρικών έργων, φιλόσοφος, ζωγράφος, επιστήμονας και πολιτικός.
Το βασικό του επίτευγμα είναι το "Φάουστ", έργο πάνω στο οποίο δούλεψε περίπου εξήντα χρόνια. Το αθάνατο φιλοσοφικό του έργο άνοιξε νέους δρόμους για την κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης.
* * *
● Εάν δέχεστε τους ανθρώπους έτσι όπως είναι, με όλα τα ελαττώματά τους, τότε ποτέ δε θα καταφέρνετε να τους βελτιώνετε. Εάν όμως θα συμπεριφερθείτε μαζί τους σαν με τους ιδανικούς ανθρώπους, τότε θα τους υψώνετε και θα τους ανεβάζετε στο επίπεδο που επιθυμείτε.
● Εκείνος που έφτασε τα ύψη της μόρφωσης πρέπει εκ τον προτέρον να γνωρίζει ότι η πλειοψηφία θα είναι ενάντιά του.
● Οι προλήψεις είναι η ποίηση της ζωής.
● Αν συμπεριφέρεστε στους διπλανούς σας έτσι όπως τους αξίζει, θα τους κάνετε χειρότερους. Αν όμως συμπεριφέρεστε σαν να είναι καλύτεροι απ' ό,τι είναι στην πραγματικότητα, τότε τους κάνετε καλύτερους.
● Ενθάρρυνση μετά από την επίκριση, είναι σαν τον ήλιο μετά από τη βροχή.
● Να επαινείς κάποιον, αυτό είναι σαν να δηλώνεις τον εαυτό σου ισάξιο μ' εκείνον.
● Ποια κυβέρνηση είναι η καλύτερη; Αυτή που μας διδάσκει να κυβερνούμε τους εαυτούς μας.
● Δεν είμαι για αυτόν τον κόσμο όπου βγαίνοντας από το σπίτι πέφτεις μέσα στο βόθρο της λεγόμενης "κοινωνίας".
● Ό,τι είναι ο νους και η καρδιά για τον άνθρωπο είναι και η Ελλάδα για την ανθρωπότητα.
● Το ταλέντο του ανθρώπου αναπτύσσεται μέσα στη μόνωση, ο χαρακτήρας του όμως, σχηματίζεται μέσα στις τρικυμίες της ζωής.
● Από τους δυο που μαλώνουν, φταίει εκείνος που είναι πιο έξυπνος.
● Δεισιδαιμονίες: η ποίηση της ζωής.
● Κάθε ποίημα είναι κατά κάποιον τρόπο ένα φιλί που δίνει κανείς στον κόσμο. Αλλά μόνο με φιλία δεν γίνονται παιδιά.
● Τίποτα πιο δυνατό από μια ιδέα που ωρίμασε.
● Οι γενναίες σκέψεις παίζουν το ρόλο των πρώτων πιονιών στο παιχνίδι της ντάμας, δηλαδή πεθαίνουν αλλά εξασφαλίζουν τη νίκη.
● Η πεποίθηση δεν είναι η αρχή, αλλά το στέμμα της γνώσης.
● Δεν αρκεί ν' αποκτήσεις γνώσεις, πρέπει και να βρεις τον σωστό τρόπο να τις εφαρμόζεις.
● Από τους κλέφτες, οι πιο επιζήμιοι είναι οι βλάκες: ταυτόχρονα μας κλέβουν και το χρόνο και τη διάθεση.
● Το ταλέντο ωριμάζει μες στη σιγή, ο χαρακτήρας ατσαλώνει μες στις θύελλες της ζωής.
● Οι ανόητοι και οι έξυπνοι είναι αβλαβείς: βλάπτουν μόνο οι μισοηλίθιοι και οι ημιμαθείς.
● Τίποτε πιο φοβερό από τη δραστήρια αμάθεια.
● Ο άνθρωπος ζει αληθινή ζωή, αν είναι ευτυχισμένος από την ευτυχία του πλησίον.
● Αν ο κροκόδειλος έφαγε τον εχθρό σου, αυτό δεν σημαίνει πως έγινε και φίλος σου.
● Κάθε λύση ενός προβλήματος είναι ένα νέο πρόβλημα. Ο νόμος είναι ισχυρός, αλλά η εξουσία της ανάγκης είναι πιο ισχυρή.
● Από τους δυο που μαλώνουν φταίει εκείνος που είναι πιο έξυπνος.
● Η τέχνη είναι ο μεσίτης εκείνου το οποίο δεν μπορείς να εκφράζεις.
● Το ουράνιο τόξο που κρατάει δεκαπέντε λεπτά, παύουν να το προσέχουν.
● Μόδα: παράδοση της τρέχουσας στιγμής.
● Τίποτα πιο μισητό από την πλειοψηφία. Τον δρόμο πρέπει να δείχνουν λίγοι δυνατοί και σοφοί άνθρωποι και το πλήθος πρέπει να τους ακολουθεί.
● Η Ελλάδα είναι η καρδιά και ο νους της οικουμένης.
Γκάντι, Μαχάτμα
(1869 - 1948)
(1869 - 1948)
Ένας από τους πολύ λίγους αληθινούς ηγέτες της ιστορίας.
Το 1914 επέστρεψε στην Ινδία, από τη Νότια Αφρική όπου έζησε 21 χρόνια. Στην χώρα του ο Γκάντι ανέπτυξε μια μέθοδο αντίστασης "μη βίας" η οποία έγινε πρότυπο του στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας του από τους Άγγλους αποικιοκράτες.
Ο Γκάντι ανακάλυψε πως η ζωή περνάει μέσα από την καταστροφή και πίστευε πως υπάρχει νόμος πιο δυνατός και ανώτερος από τον νόμο της καταστροφής. Αυτός ο νόμος της αγάπης, ο νόμος "μη βίας" ήρθε ν' αλλάξει την κοινωνία και μόνο τότε η ζωή έχει αξία.
Ο Γκάντι έλεγε "Όπου και να εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα ή αντιπαλότητα, όπου και να αντιμετωπίσεις τον εχθρό κατάκτησέ τον με αγάπη".
Είναι ο μοναδικός άνθρωπος που κατάφερε σε πολύ μεγάλο βαθμό, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα να υποκινήσει ένα λαό τριακόσια εκατομμυρίων να ακολουθήσει της βασικές εντολές των ιδρυτών των μεγάλων θρησκειών. Το αποτέλεσμα ήταν η αποχώρηση των Άγγλων.
Το λαμπερό του παράδειγμα ποτέ δεν έγινε νόμος και δεν κατάφερε κανένας άνδρας να το επαναλάβει. Δεν λέω "πολιτικός άνδρας", γιατί αυτός ο συνδυασμός, αυτός ο δρόμος είναι εντελώς λανθασμένος. Ο κομματισμός είναι ανίκανος να γεννήσει μέσα στην αντιπαλότητα και έχθρα ένα "πολιτικό ον" που θα μιλήσει για την Αγάπη. Οι πρώτες του λέξεις για την Αγάπη θα τον βάλουν στο περιθώριο. Δε θα τον δεχτούν ούτε οι ομοϊδεάτες του, ούτε ο κόσμος της πλειοψηφίας.
Ο Γκάντι πέρασε από τον Γολγοθά των αμέτρητων συλλήψεων και απεργιών πείνας.
Δολοφονήθηκε από τον Θρησκευτικό Φανατισμό.
Αυτή είναι η μοίρα των αληθινών ανθρώπων.
Το 1914 επέστρεψε στην Ινδία, από τη Νότια Αφρική όπου έζησε 21 χρόνια. Στην χώρα του ο Γκάντι ανέπτυξε μια μέθοδο αντίστασης "μη βίας" η οποία έγινε πρότυπο του στον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας του από τους Άγγλους αποικιοκράτες.
Ο Γκάντι ανακάλυψε πως η ζωή περνάει μέσα από την καταστροφή και πίστευε πως υπάρχει νόμος πιο δυνατός και ανώτερος από τον νόμο της καταστροφής. Αυτός ο νόμος της αγάπης, ο νόμος "μη βίας" ήρθε ν' αλλάξει την κοινωνία και μόνο τότε η ζωή έχει αξία.
Ο Γκάντι έλεγε "Όπου και να εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα ή αντιπαλότητα, όπου και να αντιμετωπίσεις τον εχθρό κατάκτησέ τον με αγάπη".
Είναι ο μοναδικός άνθρωπος που κατάφερε σε πολύ μεγάλο βαθμό, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα να υποκινήσει ένα λαό τριακόσια εκατομμυρίων να ακολουθήσει της βασικές εντολές των ιδρυτών των μεγάλων θρησκειών. Το αποτέλεσμα ήταν η αποχώρηση των Άγγλων.
Το λαμπερό του παράδειγμα ποτέ δεν έγινε νόμος και δεν κατάφερε κανένας άνδρας να το επαναλάβει. Δεν λέω "πολιτικός άνδρας", γιατί αυτός ο συνδυασμός, αυτός ο δρόμος είναι εντελώς λανθασμένος. Ο κομματισμός είναι ανίκανος να γεννήσει μέσα στην αντιπαλότητα και έχθρα ένα "πολιτικό ον" που θα μιλήσει για την Αγάπη. Οι πρώτες του λέξεις για την Αγάπη θα τον βάλουν στο περιθώριο. Δε θα τον δεχτούν ούτε οι ομοϊδεάτες του, ούτε ο κόσμος της πλειοψηφίας.
Ο Γκάντι πέρασε από τον Γολγοθά των αμέτρητων συλλήψεων και απεργιών πείνας.
Δολοφονήθηκε από τον Θρησκευτικό Φανατισμό.
Αυτή είναι η μοίρα των αληθινών ανθρώπων.
* * *
● Ο τρόπος που δίνεις αξίζει περισσότερο από αυτό που δίνεις.
● Τα εφτά που δεν πρέπει να έχεις:
Πλούτο χωρίς μόχθο.
Γνώση χωρίς χαρακτήρα.
Πολιτική χωρίς αρχές.
Απόλαυση χωρίς συναίσθημα.
Εμπόριο χωρίς ήθος.
Επιστήμη χωρίς ανθρωπιά.
Αγάπη χωρίς θυσία.
● Δεν αξίζει να έχεις ελευθερία αν αυτό δεν σημαίνει ότι έχεις και την ελευθερία να σφάλεις.
● Η ελευθερία δεν αξίζει τίποτα, αν δεν συμπεριλαμβάνει την ελευθερία να κάνεις λάθη.
● Υπάρχουν κι άλλα πράγματα να κάνεις στη ζωή εκτός από το ν' αυξάνεις την ταχύτητά της.
● Το αληθινό νόημα του πολιτισμού δεν προϋποθέτει την αύξηση της κατανάλωσης, αλλά τον ελεύθερο και καλά προμελετημένο περιορισμό των επιθυμιών.
● Η αξία του ιδανικού κρύβεται στην ιδιότητά της να απομακρύνεται καθώς την πλησιάζουμε.
● Ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος να ικανοποιήσει τις ανάγκες του κάθε ανθρώπου, αλλά είναι πολύ μικρός για να ικανοποιήσει την ανθρώπινη απληστία.
● Η μηχανή σήμερα βοηθάει πολύ λίγους ανθρώπους και ζημιώνει εκατομμύρια άλλους.
● Πρέπει να γίνουμε η αλλαγή που θέλουμε να δούμε.
● Το "όχι" που ειπώθηκε με πεποίθηση, είναι καλύτερο από το "ναι" που ειπώθηκε μόνο και μόνο για να χαρεί κάποιος ή - που είναι και το χειρότερο - για να αποφεύγεις κάποια προβλήματα.
● Η ικανότητα να συγχωρέσει είναι η ιδιότητα του δυνατού. Η αδύναμοι ποτέ δεν συγχωρούνε.
● Οι πολύλογοι έπαινοι προσβάλλουν. Είσαι αναγκασμένος να πεις πως δεν τους αξίζεις.
● Εάν δεν είχα το αίσθημα του χιούμορ, τότε θα έπρεπε να αυτοκτονήσω.
● Το δικαίωμα να πει τα πιο σκληρά λόγια για τους ανθρώπους έχει μόνο εκείνος που τους απέδειξε ότι πραγματικά νοιάζεται για αυτούς.
● Ο θυμός έχει πάντα μια αιτιολογία, αλλά σπάνια αυτή είναι καλή.
● Η αγάπη ποτέ δε ζητάει, μόνο δίνει.
● Η πίστη πρέπει να ενισχύεται από τη λογική… όταν η πίστη τυφλώνεται, πεθαίνει.
● Οι επτά αμαρτίες της κοινωνίας: πολιτική χωρίς αρχές, πλούτη χωρίς κόπο, εμπόριο χωρίς ηθική, απόλαυση χωρίς μετάνοια, διαπαιδαγώγηση χωρίς χαρακτήρα, επιστήμη χωρίς ανθρωπισμό, θαυμασμός χωρίς ακολουθία.
● Σε θέματα συνειδήσεως δεν έχει θέση ο νόμος της πλειοψηφίας…
Ηράκλειτος
(544-483 π.Χ)
(544-483 π.Χ)
Ο πιο αινιγματικός αλλά κι ο πιο φημισμένος από τους λεγόμενους Προσωκρατικούς φιλοσόφους. Ο λόγος του αποσπασματικός και βαθύτατα ποιητικός, ο στοχασμός του δυσπροσπέλαστος και πολυσήμαντος, υπήρξαν πάντοτε μια πρόκληση για τη φιλολογική έρευνα και τη φιλοσοφική αναζήτηση, γονίμευσαν και εξακολουθούν να γονιμεύουν τη σκέψη, καλώντας την να καθαρθεί στα νάματα ενός κόσμου που μέσα από τη σιωπή αινικτικά δηλώνει το ουσιώδες.
Είχε καταγωγή από βασιλική οικογένεια και ήταν σ’ όλο το βίο του αντίπαλος του όχλου και της δημοκρατικής παράταξης.
Ο κόσμος αυτός κατά του Ηράκλειτου είναι η αρμονία των αντιθέσεων. Οι αντιθέσεις δημιουργούν την ενότητα των πάντων με τη σύνθεσή τους.
«Εδιζησάμην εμεωυτόν» (αναζήτησα τον εαυτό μου) έλεγε ο Ηράκλειτους, που ήταν αυτοδίδακτος στο Μυστήριο του κόσμου. Προέτρεπε τους ανθρώπους να ξυπνήσουν. Κάτι που θα γινόταν, αν ανακάλυπταν το Λόγο – όποτε και θα έπαυαν να ονειροβατούν σε ιδιωτικά σύμπαντα (κοσμοείδωλα) και θα μοιράζονταν το ίδιο σύμπαν. Δεν τα πήγαινε καλά με θρησκείες και τελετουργίες, καθώς κορόιδευε όσους έκαναν προσευχές σε αγάλματα, ότι μοιάζουν με ανθρώπους που φλυαρούν με πέτρινα κτίσματα. Περιφρονούσε ακόμη τους νυχτοβάτες, τους μάγους, τους βάκχους και τις βακχίδες. Για όλους αυτούς έλεγε πως δεν γνώριζαν τίποτα για τους θεούς και τους ήρωες.
* * *
● Τα πάντα ρει.
● Εάν δεν ειπώθηκαν οι αντίθετες γνώμες τότε πως θα διαλέξετε την καλύτερη.
● Από τις διαφορές γεννιέται η πιο όμορφη αρμονία.
● Η πολυγνωσία δεν φέρνει την εξυπνάδα.
● Πρέπει οι πολίτες να μάχονται για τους νόμους, όπως για τα τείχη της πόλης τους.
● Για μένα ένας ισοδυναμεί με δέκα χιλιάδες αν είναι άριστος.
● Η κούραση κάνει να νιώθουμε τη χαρά που δίνει η ανάπαυση.
Είχε καταγωγή από βασιλική οικογένεια και ήταν σ’ όλο το βίο του αντίπαλος του όχλου και της δημοκρατικής παράταξης.
Ο κόσμος αυτός κατά του Ηράκλειτου είναι η αρμονία των αντιθέσεων. Οι αντιθέσεις δημιουργούν την ενότητα των πάντων με τη σύνθεσή τους.
«Εδιζησάμην εμεωυτόν» (αναζήτησα τον εαυτό μου) έλεγε ο Ηράκλειτους, που ήταν αυτοδίδακτος στο Μυστήριο του κόσμου. Προέτρεπε τους ανθρώπους να ξυπνήσουν. Κάτι που θα γινόταν, αν ανακάλυπταν το Λόγο – όποτε και θα έπαυαν να ονειροβατούν σε ιδιωτικά σύμπαντα (κοσμοείδωλα) και θα μοιράζονταν το ίδιο σύμπαν. Δεν τα πήγαινε καλά με θρησκείες και τελετουργίες, καθώς κορόιδευε όσους έκαναν προσευχές σε αγάλματα, ότι μοιάζουν με ανθρώπους που φλυαρούν με πέτρινα κτίσματα. Περιφρονούσε ακόμη τους νυχτοβάτες, τους μάγους, τους βάκχους και τις βακχίδες. Για όλους αυτούς έλεγε πως δεν γνώριζαν τίποτα για τους θεούς και τους ήρωες.
* * *
● Τα πάντα ρει.
● Εάν δεν ειπώθηκαν οι αντίθετες γνώμες τότε πως θα διαλέξετε την καλύτερη.
● Από τις διαφορές γεννιέται η πιο όμορφη αρμονία.
● Η πολυγνωσία δεν φέρνει την εξυπνάδα.
● Πρέπει οι πολίτες να μάχονται για τους νόμους, όπως για τα τείχη της πόλης τους.
● Για μένα ένας ισοδυναμεί με δέκα χιλιάδες αν είναι άριστος.
● Η κούραση κάνει να νιώθουμε τη χαρά που δίνει η ανάπαυση.
Καντ, Εμμανουήλ
(1724-1804)
(1724-1804)
Ένας μεγάλος επιστήμονας που ουσιαστικά είχε επηρεάσει τη Μαθηματική, τη Φυσική, την Κοσμολογία, την Ανθρωπολογία, τη Θεολογία, τη Γεωγραφία…
Ένας μεγάλος φιλόσοφος που γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στην πόλη Καινιξβέργη της Πρωσίας και δεν εγκατέλειψε ποτέ τη γενέτειρα πόλη του και αυτό έδωσε μια αφορμή σε έναν άλλο μεγάλο στοχαστή να πει: «Ο Καντ δεν κουνήθηκε από την πόλη του, αλλά από τις σκέψεις του κουνήθηκε το σύμπαν».
Άγαμος, έζησε ζωή αυστηρή, αφιερωμένη στη μελέτη και τη διδασκαλία. Λέγεται ότι, για την ανάπαυση του και την εργασία του, ακολουθούσε ένα αυστηρό ωράριο μαθηματικής ακρίβειας και δεν παρεξέκλινε από τις συνήθειες του παρά μόνο την ημέρα που πληροφορήθηκε τις πρώτες επιτυχίες της Γαλλικής Επανάστασης. Την ημέρα αυτή μετέβαλε την ώρα και την απόσταση τού περιπάτου του. Ήταν κανονισμένη με τέτοια ακρίβεια η ζωή του ώστε οι γνώριμοι του ρύθμιζαν τα ρολόγια τους σύμφωνα με τον καθημερινό του περίπατο στον δρόμο που ονομαζόταν προς χάρη του «Ό περίπατος τού φιλοσόφου». Μέχρι τότε που τα γηρατειά δεν τού το επέτρεπαν πλέον, λέγεται ότι παραβίασε αυτή τη συνήθεια του μόνο όταν ο «Αιμίλιος» τού Ρουσσώ τον απορρόφησε τόσο ώστε παρέμεινε νια αρκετές μέρες στο σπίτι.
Μέσα στα γραπτά του βρήκα κάτι που των κάνουν συμπαθητικό…
«Ο νους μας κάνει μοναχικούς και αντικοινωνικούς»
«Ο άνθρωπος είναι ζώο μοναχικό και αποφεύγει τον όχλο»
«Ο άνθρωπος ούτε άγγελος είναι, ούτε ζώο, ενώ κάτι ενδιάμεσο, κάτι σαν μισοζώο, μισοάγγελος, σαν γουρούνι με αγγελικό πρόσωπο»
«Ο άνθρωπος είναι Σίσυφος κόπος του ανθρώπου για να γίνει άνθρωπος»
«Η ελευθερία αποκτάται από τον μοναχικό άνθρωπο με το όχλο»
«Να ονειρεύεσαι την ησυχία σημαίνει να αγαπάς μέσα σου την αρχή του ζώου»
«Όσο περισσότερο οι άνθρωποι είναι πολιτισμένοι, τόσο περισσότερο είναι ψεύτικη και ηθοποιοί»
«Δεν πίνουν κρασί μόνο οι Εβραίοι, οι παπάδες και οι γυναίκες (τότε), αλλά αυτό σημαίνει πως μέσα τους κυριαρχεί το «φαίνομαι», αλλά όχι το «είμαι».
* * *
● Όσο περισσότερο σκέφτομαι, τόσο περισσότερο δυο πράγματα γεμίζουν την ψυχή μου με μεγάλο θαυμασμό και ευλάβεια που αυξάνεται: ο έναστρος ουρανός πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου.
● Δημιουργία: ο καλύτερος τρόπος να απολαμβάνεις τη ζωή.
● Εκείνος που απέρριψε τα περισσεύματα εκείνος απέφυγε τις στερήσεις.
● Η τάση του ανθρώπου προς τις ανέσεις είναι απ' τα χειρότερα κακά της ζωής.
● Μην δέχεσαι ευεργεσίες, χωρίς τις οποίες μπορείς να ζεις.
● Η ηθικότητα μαθαίνει όχι πως να γίνεις ευτυχισμένος, αλλά πώς να γίνεις άξιος ευτυχίας.
● Περισσότερο απ' όλους ζούνε εκείνοι που λιγότερο απ' όλους προσπαθούν να παρατείνουν τη ζωή τους.
● Πονηριά: τρόπος σκέψεις ανθρώπων με περιορισμένο μυαλό, και πάρα πολύ διαφέρει από την εξυπνάδα την οποία μοιάζει.
● Οι δυσκολίες της ζωής αντιμετωπίζονται συνήθως με τρεις τρόπους: την ελπίδα, το όνειρο και το χιούμορ.
● Αν θα τιμωρήσετε το παιδί για κακές πράξεις και το ανταμείβετε για καλές, θα κάνει καλό μόνο και μόνο για να έχει κέρδος.
● Οι τιμωρίες που επιβάλλονται τη στιγμή αγανάκτησης δε φτάνουν στον στόχο.
● Τέχνη δεν είναι να απεικονίζουμε τα ωραία πράγματα, αλλά να απεικονίζουμε ωραία τα πράγματα.
● Η ευτυχία είναι το ιδανικό, όχι του νου, αλλά της φαντασίας.
● Ο ένας κοιτάζει το νερόλακκο και βλέπει τη λάσπη, ο άλλος βλέπει μέσα του τα άστρα που αντανακλούνται.
● Αυτό που ονομάζουμε "ευπρέπεια", δεν είναι τίποτα άλλο από την εξωτερική ομορφιά.
● Απάρνηση από την εσωτερική πεποίθηση είναι πρόστυχη πράξη.
● Το ωραίο είναι κάτι τέτοιο που ανήκει αποκλειστικά στο γούστο.
● Από τέτοιο στραβόξυλο που είναι ο άνθρωπος, τίποτα ίσιο δεν μπορείς να ροκανίζεις.
Ένας μεγάλος φιλόσοφος που γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στην πόλη Καινιξβέργη της Πρωσίας και δεν εγκατέλειψε ποτέ τη γενέτειρα πόλη του και αυτό έδωσε μια αφορμή σε έναν άλλο μεγάλο στοχαστή να πει: «Ο Καντ δεν κουνήθηκε από την πόλη του, αλλά από τις σκέψεις του κουνήθηκε το σύμπαν».
Άγαμος, έζησε ζωή αυστηρή, αφιερωμένη στη μελέτη και τη διδασκαλία. Λέγεται ότι, για την ανάπαυση του και την εργασία του, ακολουθούσε ένα αυστηρό ωράριο μαθηματικής ακρίβειας και δεν παρεξέκλινε από τις συνήθειες του παρά μόνο την ημέρα που πληροφορήθηκε τις πρώτες επιτυχίες της Γαλλικής Επανάστασης. Την ημέρα αυτή μετέβαλε την ώρα και την απόσταση τού περιπάτου του. Ήταν κανονισμένη με τέτοια ακρίβεια η ζωή του ώστε οι γνώριμοι του ρύθμιζαν τα ρολόγια τους σύμφωνα με τον καθημερινό του περίπατο στον δρόμο που ονομαζόταν προς χάρη του «Ό περίπατος τού φιλοσόφου». Μέχρι τότε που τα γηρατειά δεν τού το επέτρεπαν πλέον, λέγεται ότι παραβίασε αυτή τη συνήθεια του μόνο όταν ο «Αιμίλιος» τού Ρουσσώ τον απορρόφησε τόσο ώστε παρέμεινε νια αρκετές μέρες στο σπίτι.
Μέσα στα γραπτά του βρήκα κάτι που των κάνουν συμπαθητικό…
«Ο νους μας κάνει μοναχικούς και αντικοινωνικούς»
«Ο άνθρωπος είναι ζώο μοναχικό και αποφεύγει τον όχλο»
«Ο άνθρωπος ούτε άγγελος είναι, ούτε ζώο, ενώ κάτι ενδιάμεσο, κάτι σαν μισοζώο, μισοάγγελος, σαν γουρούνι με αγγελικό πρόσωπο»
«Ο άνθρωπος είναι Σίσυφος κόπος του ανθρώπου για να γίνει άνθρωπος»
«Η ελευθερία αποκτάται από τον μοναχικό άνθρωπο με το όχλο»
«Να ονειρεύεσαι την ησυχία σημαίνει να αγαπάς μέσα σου την αρχή του ζώου»
«Όσο περισσότερο οι άνθρωποι είναι πολιτισμένοι, τόσο περισσότερο είναι ψεύτικη και ηθοποιοί»
«Δεν πίνουν κρασί μόνο οι Εβραίοι, οι παπάδες και οι γυναίκες (τότε), αλλά αυτό σημαίνει πως μέσα τους κυριαρχεί το «φαίνομαι», αλλά όχι το «είμαι».
* * *
● Όσο περισσότερο σκέφτομαι, τόσο περισσότερο δυο πράγματα γεμίζουν την ψυχή μου με μεγάλο θαυμασμό και ευλάβεια που αυξάνεται: ο έναστρος ουρανός πάνω μου και ο ηθικός νόμος μέσα μου.
● Δημιουργία: ο καλύτερος τρόπος να απολαμβάνεις τη ζωή.
● Εκείνος που απέρριψε τα περισσεύματα εκείνος απέφυγε τις στερήσεις.
● Η τάση του ανθρώπου προς τις ανέσεις είναι απ' τα χειρότερα κακά της ζωής.
● Μην δέχεσαι ευεργεσίες, χωρίς τις οποίες μπορείς να ζεις.
● Η ηθικότητα μαθαίνει όχι πως να γίνεις ευτυχισμένος, αλλά πώς να γίνεις άξιος ευτυχίας.
● Περισσότερο απ' όλους ζούνε εκείνοι που λιγότερο απ' όλους προσπαθούν να παρατείνουν τη ζωή τους.
● Πονηριά: τρόπος σκέψεις ανθρώπων με περιορισμένο μυαλό, και πάρα πολύ διαφέρει από την εξυπνάδα την οποία μοιάζει.
● Οι δυσκολίες της ζωής αντιμετωπίζονται συνήθως με τρεις τρόπους: την ελπίδα, το όνειρο και το χιούμορ.
● Αν θα τιμωρήσετε το παιδί για κακές πράξεις και το ανταμείβετε για καλές, θα κάνει καλό μόνο και μόνο για να έχει κέρδος.
● Οι τιμωρίες που επιβάλλονται τη στιγμή αγανάκτησης δε φτάνουν στον στόχο.
● Τέχνη δεν είναι να απεικονίζουμε τα ωραία πράγματα, αλλά να απεικονίζουμε ωραία τα πράγματα.
● Η ευτυχία είναι το ιδανικό, όχι του νου, αλλά της φαντασίας.
● Ο ένας κοιτάζει το νερόλακκο και βλέπει τη λάσπη, ο άλλος βλέπει μέσα του τα άστρα που αντανακλούνται.
● Αυτό που ονομάζουμε "ευπρέπεια", δεν είναι τίποτα άλλο από την εξωτερική ομορφιά.
● Απάρνηση από την εσωτερική πεποίθηση είναι πρόστυχη πράξη.
● Το ωραίο είναι κάτι τέτοιο που ανήκει αποκλειστικά στο γούστο.
● Από τέτοιο στραβόξυλο που είναι ο άνθρωπος, τίποτα ίσιο δεν μπορείς να ροκανίζεις.
Μπέικον, Φρανσις
(1561 - 1626)
(1561 - 1626)
Ο Μπέικον ήταν ένας από τους θεμελιωτές του φιλοσοφικού εμπειρισμού και πρόδρομος του προσανατολισμού των φυσικών επιστημών στην εμπειρία.
Εάν στον Μεσαίωνα η φιλοσοφία στενά συνδέθηκε με την θεολογία και στην εποχή της Αναγέννησης με την τέχνη, τώρα στη Νέα Εποχή κατά την γνώμη του Μπέικον πρέπει να βασίζεται και να επηρεάζει την επιστήμη.
Ο Μπέικον πίστευε πως ο σκοπός της επιστήμης δεν είναι να παρατηρεί τη φύση όπως ήταν στην Αρχαιότητα, δεν είναι να γνωρίζει τον Θεό όπως ήταν στον Μεσαίωνα, αλλά ο σκοπός της είναι να φέρει όφελος και κέρδος στην ανθρωπότητα.
Η φιλοσοφία του Μπέικον ήταν εκείνη που γέννησε την "Νέα ευρωπαϊκή εποχή" που κυριαρχεί μέχρι τον 21το αιώνα. Δυστυχώς στην σύγχρονη εποχή επικράτησε ο ωφελιμιστικός και πραγματοκρατικός χαρακτήρας της επιστήμης, γιατί ο άνθρωπος ξέχασε ότι πρέπει να "κυβερνάει τη φύση υποτάσσοντας στους νόμους της".
Η επιστήμη και ειδικά η τεχνική υψώθηκαν πάνω από τον άνθρωπο, παραμέρισαν το Φιλοσοφικό Πνεύμα και έπαψαν να είναι μέσο, αλλά έγιναν σκοπός και νόημα. Η τεχνοκρατική σκέψη αφάνισε τον αληθινό πολιτισμό και διαστρέφει το πνεύμα της επιστήμης.
Ως λαμπερή προσωπικότητα της εποχής του ο Μπέικον έφτασε μέχρι τη θέση του πρωθυπουργού, όμως κατηγορήθηκε από συνωμότες για προδοσία που δεν αποδείχτηκε ποτέ. Γλίτωσε με πολλή τύχη τη φυλάκιση αφού επέβαλε υψηλό χρηματικό πρόστιμο.
Ως συγγραφέας - με την υπογραφή του - μας άφησε ένα σημαντικό έργο, απαγορευμένο στην εποχή του, το ουτοπικό μυθιστόρημα "Nova Atlantis" που περιγράφει μια μελλοντική κοινωνία "Οίκο των σοφών" και σε μεγάλο βαθμό προφητεύει το μέλλον της ανθρωπότητας.
Ο σκοταδισμός και οι δεισιδαιμονίες της εποχής του δεν επέτρεπαν σ' έναν άνθρωπο της ανώτερης τάξης να γράφει θεατρικά έργα αφού θα ξέπεφτε και θα γελοιοποιούταν. Ο Μπέικον ήταν αναγκασμένος για να διαδώσει τις φιλοσοφικές του απόψεις να γράφει θεατρικά έργα και να τα υπογράφει με τα ονόματα των ασήμαντων ανθρώπων: του Μάρλοου και του Σαίξπηρ.
Οι σημερινές κρυπτογραφικές υπηρεσίες ήδη έχουν ανακαλύψει στα τυπωμένα έργα του Σαίξπηρ μια αληθινή κρυπτογραφική βιογραφία του Μπέικον, όπου ο ίδιος γράφει: "…Ο κυριότερος σκοπός μου είναι να γράφω μια μικρή ιστορία της ζωής μου και ταυτόχρονα μια αληθινή ιστορία της εποχής μου. Θα χρησιμοποιήσω το όνομα του Μάρλοου, πριν πάρω το όνομα του Σαίξπηρ, με τρόπο ώστε να μείνω άγνωστος. Ετοιμάζω μια έξοδο χωρίς επιστροφή…"
Ο σκοταδισμός και οι δεισιδαιμονίες της εποχής μας δεν επιτρέπουν "για ευνόητους λόγους;;;" να διορθώνονται τόσο! χοντρά λάθη, να διορθώνονται τόσο! μεγάλες αδικίες.
Κάνω ένα μικρό βηματάκη προς την ανατροπή τέτοιων αισχρών φαινομένων: στην ιστοσελίδα μου όλα αυτά που "έγραψαν" ο Σαίξπηρ και ο Μάρλοου επιστρέφουν στον αληθινό δημιουργό τους, στον Φράνσις Μπέικον.
* * *
● Τα ευγενικότερα έργα κι ιδρύματα έχουν γίνει από άκληρους ανθρώπους.
● Όταν ένας άνθρωπος είναι ευγενικός κι εγκάρδιος στους αγνώστους, αυτό δείχνει ότι είναι κοσμοπολίτης.
● Ενώ η φιλόσοφοι λογομαχούν, τι είναι σπουδαιότερο: η αρετή είτε η ηδονή, εσύ ψάξε τον τρόπο να τα αποκτήσεις και τα δυο.
● Μερικά βιβλία είναι άξια να τα δοκιμάζεις, μερικά να τα καταπίνεις και μερικά, πολύ λίγα, να τα μασάς και να τα χωνεύεις.
● Διάβαζε, όχι για να αντιλέγεις και να αναιρείς, ούτε για να πιστεύεις και να πείθεσαι, ούτε για να βρίσκεις κουβέντα κι ομιλία, αλλά για να ζυγίζεις και να συλλογίζεσαι.
● Το διάβασμα κάνει τον άνθρωπο γνωστικό, η συζήτηση ετοιμόλογο, και η συνήθεια να σημειώνει τον κάνει τακτικό.
● Διάβαζε, όχι για να αντιλέγεις και να ανασκευάζεις, ούτε για να παίρνεις ως δεδομένα αυτά που διαβάζεις, ούτε για να βρίσκεις αντικείμενο συζήτησης και επίδειξης, αλλά για να ζυγίζεις και να σκέφτεσαι.
● Είναι παράξενος πόθος το να επιδιώκεις την εξουσία και να χάνεις την ελευθερία.
● Ο άνθρωπος κυριαρχώντας πάνω στους άλλους, χάνει τη δική του ελευθερία.
● Έχω σκεφτεί πολλές φορές το θάνατο και βρήκα ότι είναι το λιγότερο από τα κακά του κόσμου.
● Εκείνος που άρχισε με σιγουριά θα τελειώσει με αμφιβολίες, αλλά εκείνος που άρχισε το δρόμο του με αμφιβολίες θα τελειώσει με σιγουριά.
● Στην ιστορία του κόσμου δεν υπήρξε ποτέ φιλόσοφος ή αίρεση, νόμος ή πειθαρχία που να εξυψώσουν τόσο το κοινό καλό, όσο η χριστιανική πίστη.
● Λίγη φιλοσοφία τείνει να στρέψει τον άνθρωπο προς τον αθεϊσμό. Αλλά το βάθος στη φιλοσοφία φέρνει τις σκέψεις των ανθρώπων στη θρησκεία.
● Βεβαίως έχετε το δικαίωμα να κριτικάρετε και ν' αποδοκιμάζετε το βιβλίο μου, αφού το διαβάσατε με προσοχή και με περίσκεψη.
● Τίποτε δεν κάνει μεγαλύτερο κακό σ' ένα κράτος από το ότι οι πονηροί περνούν για έξυπνοι.
● Θα δυσκολεύτηκε πολύ εκείνος που προκειμένου να βάλει περισσότερη αλήθεια κι αναλήθεια μαζί, μέσα σε λίγες λέξεις, είπε: "Όποιος είναι ευχαριστημένος από τη μοναχικότητα είναι άγριο θηρίο, ή Θεός.
● Έξυπνος άνθρωπος θεωρήθηκε εκείνος που, στην ερώτηση πότε πρέπει να παντρεύεται κάποιος, εδωσε την εξής απάντηση: "Ο νέος όχι ακόμα , ο μεγάλος ποτέ.
● Είναι το ίδιο δύσκολο και σκληρό να είσαι πραγματικός πολιτικός όσο το να είσαι πραγματικά ηθικός.
● Τα πλούτη δεν μπορούνε να θεωρούνται ως άξιος σκοπός της ανθρώπινης ζωής.
● Το να μιλάς συνέχεια με υπερβολές έχει χάρη μόνο όταν μιλάς για έρωτα.
● Η αυτοκυριαρχία και η ευθέτηση στις συζητήσεις αξίζουν περισσότερο από την ευγλωττία.
● Η παρατεταμένη ομιλία βοηθάει την υπόθεση σε τέτοιο βαθμό, όσο η ουρά φορέματος βοηθάει στο βάδισμα.
● Γράψε τις σκέψεις της στιγμής. Αυτές που έρχονται χωρίς να τις αναζητήσεις, είναι συνήθως, και οι πιο αξιόλογες.
● Σκεφτόμαστε σύμφωνα με τις υποβολές της φύσης, μιλάμε όπως μας συμβουλεύουν οι δάσκαλοί μας, αλλά δρούμε από συνήθεια.
● Εάν η περηφάνια από την περιφρόνηση των άλλων θα υψωθεί μέχρι την περιφρόνηση του εαυτού της, τότε θα μετατραπεί σε φιλοσοφία.
● Η βλακεία του ενός αποτελεί την ευτυχία του άλλου.
● Η διδασκαλία πρέπει να γίνεται έτσι ώστε ο μαθητής να αγαπάει το μάθημα και όχι τον δάσκαλο.
● Δεν υπάρχει μεγαλύτερη σοφία από την εγκαιρότητα.
● Όπως λέει η Αγία Γραφή πρέπει να συγχωρούμε τους εχθρούς μας, αλλά πουθενά δεν αναφέρεται ότι πρέπει να συγχωρούμε και τους φίλους μας.
● Τα λεφτά είναι σαν την κοπριά, εάν δεν τα διασκορπίσεις δεν έχεις κανένα όφελος.
● Όποιος ξεκινάει από αμφιβολίες καταλήγει σε βεβαιότητες.
● Η ελπίδα είναι καλή για πρόγευμα, αλλά πολύ άσχημη για γεύμα.
● Ενατένηση: το ευπρεπές χασομέρι.
● Εκείνος που κουτσαίνει αλλά ξέρει το δρόμο θα φτάσει πρωτύτερα παρά εκείνος που τρέχει αλλά έχασε το δρόμο.
● Η αλήθεια είναι η κόρη του χρόνου, όχι του κύρους.
● Η σύζυγος, για τους νέους άνδρες είναι βασίλισσα, για τους ενήλικους, φίλος, ενώ για τους γέρους, νταντά.
● Αν δεν θυμάσαι τις τρέλες, που η αγάπη σε ανάγκασε να κάνεις, τότε στ' αλήθεια δεν αγάπησες.
● Το διάβασμα είναι μια κουβέντα με τους σοφούς, ενώ η δράση είναι μια συνάντηση με τους ανόητους.
● Δεν υπάρχει μεγαλύτερη σοφία παρά η εγκαιρότητα.
Τα γνωμικά που υπέγραψε ως Σαίξπηρ και Μάρλοου:
● Τα μικρά ανθρωπάκια γίνονται διασημότητες, όταν τελειώνουν οι Μεγάλοι Άνθρωποι.
● Ν' αγαπάς και να είσαι σοφός είναι εντελώς αδύνατο για τον άνθρωπο.
● Ω! Παντοδύναμε, γνωρίζουμε ποιοι είμαστε, αλλά δεν ξέρουμε ποιοι μπορούμε να γίνουμε.
● Οι κακοί τρόποι των ανθρώπων ζούνε πάνω στο χαλκό, τις αρετές τις γράφουμε πάνω στο νερό.
● Μερικοί εξυψώνονται με την αμαρτία και μερικοί γκρεμίζονται από την αρετή.
● Η προσωπικότητά μας είναι κήπος, ενώ η θέλησή μας είναι ο κηπουρός.
● Οι κοπέλες δεν θέλουν τίποτα εκτός από τον άνδρα, και όταν τον αποκτούν θέλουν και όλα τα υπόλοιπα.
● Για τους κατακουρασμένους η σκληρή πέτρα είναι σαν πούπουλο, για τον τεμπέλη σκληρό είναι και το πούπουλο.
● Η ραδιουργία είναι η δύναμη των αδύνατων. Ακόμα και ο ανόητος είναι ικανός να βλάπτει.
● Η συντομία είναι η ψυχή του πνευματώδους λόγου.
● Αν δεν υπήρχε το λογικό, θα μας είχε εξαντλήσει ο αισθησιασμός. Μας δόθηκε ο νους για να δαμάσουμε τις ανοησίες της ηδυπάθειας.
● Δεν βρέθηκε μέχρι τώρα φιλόσοφος που να μπορεί να υποφέρει στωικά τον πονόδοντο.
● Η ανεκτικότητα είναι γενναιότητα, όχι η εκδίκηση.
● Ο φόβος είναι ο παντοτινός συνοδοιπόρος της αναλήθειας.
● Χρυσός: μέταλλο που εύκολα ενώνεται με την ανθρώπινη σάρκα προκαλώντας την οξείδωση και την αποσύνθεσή της.
● Μεγάλος είναι αυτός που σαν ανδρωθεί κρατά καρδιά μικρού παιδιού.
Εάν στον Μεσαίωνα η φιλοσοφία στενά συνδέθηκε με την θεολογία και στην εποχή της Αναγέννησης με την τέχνη, τώρα στη Νέα Εποχή κατά την γνώμη του Μπέικον πρέπει να βασίζεται και να επηρεάζει την επιστήμη.
Ο Μπέικον πίστευε πως ο σκοπός της επιστήμης δεν είναι να παρατηρεί τη φύση όπως ήταν στην Αρχαιότητα, δεν είναι να γνωρίζει τον Θεό όπως ήταν στον Μεσαίωνα, αλλά ο σκοπός της είναι να φέρει όφελος και κέρδος στην ανθρωπότητα.
Η φιλοσοφία του Μπέικον ήταν εκείνη που γέννησε την "Νέα ευρωπαϊκή εποχή" που κυριαρχεί μέχρι τον 21το αιώνα. Δυστυχώς στην σύγχρονη εποχή επικράτησε ο ωφελιμιστικός και πραγματοκρατικός χαρακτήρας της επιστήμης, γιατί ο άνθρωπος ξέχασε ότι πρέπει να "κυβερνάει τη φύση υποτάσσοντας στους νόμους της".
Η επιστήμη και ειδικά η τεχνική υψώθηκαν πάνω από τον άνθρωπο, παραμέρισαν το Φιλοσοφικό Πνεύμα και έπαψαν να είναι μέσο, αλλά έγιναν σκοπός και νόημα. Η τεχνοκρατική σκέψη αφάνισε τον αληθινό πολιτισμό και διαστρέφει το πνεύμα της επιστήμης.
Ως λαμπερή προσωπικότητα της εποχής του ο Μπέικον έφτασε μέχρι τη θέση του πρωθυπουργού, όμως κατηγορήθηκε από συνωμότες για προδοσία που δεν αποδείχτηκε ποτέ. Γλίτωσε με πολλή τύχη τη φυλάκιση αφού επέβαλε υψηλό χρηματικό πρόστιμο.
Ως συγγραφέας - με την υπογραφή του - μας άφησε ένα σημαντικό έργο, απαγορευμένο στην εποχή του, το ουτοπικό μυθιστόρημα "Nova Atlantis" που περιγράφει μια μελλοντική κοινωνία "Οίκο των σοφών" και σε μεγάλο βαθμό προφητεύει το μέλλον της ανθρωπότητας.
Ο σκοταδισμός και οι δεισιδαιμονίες της εποχής του δεν επέτρεπαν σ' έναν άνθρωπο της ανώτερης τάξης να γράφει θεατρικά έργα αφού θα ξέπεφτε και θα γελοιοποιούταν. Ο Μπέικον ήταν αναγκασμένος για να διαδώσει τις φιλοσοφικές του απόψεις να γράφει θεατρικά έργα και να τα υπογράφει με τα ονόματα των ασήμαντων ανθρώπων: του Μάρλοου και του Σαίξπηρ.
Οι σημερινές κρυπτογραφικές υπηρεσίες ήδη έχουν ανακαλύψει στα τυπωμένα έργα του Σαίξπηρ μια αληθινή κρυπτογραφική βιογραφία του Μπέικον, όπου ο ίδιος γράφει: "…Ο κυριότερος σκοπός μου είναι να γράφω μια μικρή ιστορία της ζωής μου και ταυτόχρονα μια αληθινή ιστορία της εποχής μου. Θα χρησιμοποιήσω το όνομα του Μάρλοου, πριν πάρω το όνομα του Σαίξπηρ, με τρόπο ώστε να μείνω άγνωστος. Ετοιμάζω μια έξοδο χωρίς επιστροφή…"
Ο σκοταδισμός και οι δεισιδαιμονίες της εποχής μας δεν επιτρέπουν "για ευνόητους λόγους;;;" να διορθώνονται τόσο! χοντρά λάθη, να διορθώνονται τόσο! μεγάλες αδικίες.
Κάνω ένα μικρό βηματάκη προς την ανατροπή τέτοιων αισχρών φαινομένων: στην ιστοσελίδα μου όλα αυτά που "έγραψαν" ο Σαίξπηρ και ο Μάρλοου επιστρέφουν στον αληθινό δημιουργό τους, στον Φράνσις Μπέικον.
* * *
● Τα ευγενικότερα έργα κι ιδρύματα έχουν γίνει από άκληρους ανθρώπους.
● Όταν ένας άνθρωπος είναι ευγενικός κι εγκάρδιος στους αγνώστους, αυτό δείχνει ότι είναι κοσμοπολίτης.
● Ενώ η φιλόσοφοι λογομαχούν, τι είναι σπουδαιότερο: η αρετή είτε η ηδονή, εσύ ψάξε τον τρόπο να τα αποκτήσεις και τα δυο.
● Μερικά βιβλία είναι άξια να τα δοκιμάζεις, μερικά να τα καταπίνεις και μερικά, πολύ λίγα, να τα μασάς και να τα χωνεύεις.
● Διάβαζε, όχι για να αντιλέγεις και να αναιρείς, ούτε για να πιστεύεις και να πείθεσαι, ούτε για να βρίσκεις κουβέντα κι ομιλία, αλλά για να ζυγίζεις και να συλλογίζεσαι.
● Το διάβασμα κάνει τον άνθρωπο γνωστικό, η συζήτηση ετοιμόλογο, και η συνήθεια να σημειώνει τον κάνει τακτικό.
● Διάβαζε, όχι για να αντιλέγεις και να ανασκευάζεις, ούτε για να παίρνεις ως δεδομένα αυτά που διαβάζεις, ούτε για να βρίσκεις αντικείμενο συζήτησης και επίδειξης, αλλά για να ζυγίζεις και να σκέφτεσαι.
● Είναι παράξενος πόθος το να επιδιώκεις την εξουσία και να χάνεις την ελευθερία.
● Ο άνθρωπος κυριαρχώντας πάνω στους άλλους, χάνει τη δική του ελευθερία.
● Έχω σκεφτεί πολλές φορές το θάνατο και βρήκα ότι είναι το λιγότερο από τα κακά του κόσμου.
● Εκείνος που άρχισε με σιγουριά θα τελειώσει με αμφιβολίες, αλλά εκείνος που άρχισε το δρόμο του με αμφιβολίες θα τελειώσει με σιγουριά.
● Στην ιστορία του κόσμου δεν υπήρξε ποτέ φιλόσοφος ή αίρεση, νόμος ή πειθαρχία που να εξυψώσουν τόσο το κοινό καλό, όσο η χριστιανική πίστη.
● Λίγη φιλοσοφία τείνει να στρέψει τον άνθρωπο προς τον αθεϊσμό. Αλλά το βάθος στη φιλοσοφία φέρνει τις σκέψεις των ανθρώπων στη θρησκεία.
● Βεβαίως έχετε το δικαίωμα να κριτικάρετε και ν' αποδοκιμάζετε το βιβλίο μου, αφού το διαβάσατε με προσοχή και με περίσκεψη.
● Τίποτε δεν κάνει μεγαλύτερο κακό σ' ένα κράτος από το ότι οι πονηροί περνούν για έξυπνοι.
● Θα δυσκολεύτηκε πολύ εκείνος που προκειμένου να βάλει περισσότερη αλήθεια κι αναλήθεια μαζί, μέσα σε λίγες λέξεις, είπε: "Όποιος είναι ευχαριστημένος από τη μοναχικότητα είναι άγριο θηρίο, ή Θεός.
● Έξυπνος άνθρωπος θεωρήθηκε εκείνος που, στην ερώτηση πότε πρέπει να παντρεύεται κάποιος, εδωσε την εξής απάντηση: "Ο νέος όχι ακόμα , ο μεγάλος ποτέ.
● Είναι το ίδιο δύσκολο και σκληρό να είσαι πραγματικός πολιτικός όσο το να είσαι πραγματικά ηθικός.
● Τα πλούτη δεν μπορούνε να θεωρούνται ως άξιος σκοπός της ανθρώπινης ζωής.
● Το να μιλάς συνέχεια με υπερβολές έχει χάρη μόνο όταν μιλάς για έρωτα.
● Η αυτοκυριαρχία και η ευθέτηση στις συζητήσεις αξίζουν περισσότερο από την ευγλωττία.
● Η παρατεταμένη ομιλία βοηθάει την υπόθεση σε τέτοιο βαθμό, όσο η ουρά φορέματος βοηθάει στο βάδισμα.
● Γράψε τις σκέψεις της στιγμής. Αυτές που έρχονται χωρίς να τις αναζητήσεις, είναι συνήθως, και οι πιο αξιόλογες.
● Σκεφτόμαστε σύμφωνα με τις υποβολές της φύσης, μιλάμε όπως μας συμβουλεύουν οι δάσκαλοί μας, αλλά δρούμε από συνήθεια.
● Εάν η περηφάνια από την περιφρόνηση των άλλων θα υψωθεί μέχρι την περιφρόνηση του εαυτού της, τότε θα μετατραπεί σε φιλοσοφία.
● Η βλακεία του ενός αποτελεί την ευτυχία του άλλου.
● Η διδασκαλία πρέπει να γίνεται έτσι ώστε ο μαθητής να αγαπάει το μάθημα και όχι τον δάσκαλο.
● Δεν υπάρχει μεγαλύτερη σοφία από την εγκαιρότητα.
● Όπως λέει η Αγία Γραφή πρέπει να συγχωρούμε τους εχθρούς μας, αλλά πουθενά δεν αναφέρεται ότι πρέπει να συγχωρούμε και τους φίλους μας.
● Τα λεφτά είναι σαν την κοπριά, εάν δεν τα διασκορπίσεις δεν έχεις κανένα όφελος.
● Όποιος ξεκινάει από αμφιβολίες καταλήγει σε βεβαιότητες.
● Η ελπίδα είναι καλή για πρόγευμα, αλλά πολύ άσχημη για γεύμα.
● Ενατένηση: το ευπρεπές χασομέρι.
● Εκείνος που κουτσαίνει αλλά ξέρει το δρόμο θα φτάσει πρωτύτερα παρά εκείνος που τρέχει αλλά έχασε το δρόμο.
● Η αλήθεια είναι η κόρη του χρόνου, όχι του κύρους.
● Η σύζυγος, για τους νέους άνδρες είναι βασίλισσα, για τους ενήλικους, φίλος, ενώ για τους γέρους, νταντά.
● Αν δεν θυμάσαι τις τρέλες, που η αγάπη σε ανάγκασε να κάνεις, τότε στ' αλήθεια δεν αγάπησες.
● Το διάβασμα είναι μια κουβέντα με τους σοφούς, ενώ η δράση είναι μια συνάντηση με τους ανόητους.
● Δεν υπάρχει μεγαλύτερη σοφία παρά η εγκαιρότητα.
Τα γνωμικά που υπέγραψε ως Σαίξπηρ και Μάρλοου:
● Τα μικρά ανθρωπάκια γίνονται διασημότητες, όταν τελειώνουν οι Μεγάλοι Άνθρωποι.
● Ν' αγαπάς και να είσαι σοφός είναι εντελώς αδύνατο για τον άνθρωπο.
● Ω! Παντοδύναμε, γνωρίζουμε ποιοι είμαστε, αλλά δεν ξέρουμε ποιοι μπορούμε να γίνουμε.
● Οι κακοί τρόποι των ανθρώπων ζούνε πάνω στο χαλκό, τις αρετές τις γράφουμε πάνω στο νερό.
● Μερικοί εξυψώνονται με την αμαρτία και μερικοί γκρεμίζονται από την αρετή.
● Η προσωπικότητά μας είναι κήπος, ενώ η θέλησή μας είναι ο κηπουρός.
● Οι κοπέλες δεν θέλουν τίποτα εκτός από τον άνδρα, και όταν τον αποκτούν θέλουν και όλα τα υπόλοιπα.
● Για τους κατακουρασμένους η σκληρή πέτρα είναι σαν πούπουλο, για τον τεμπέλη σκληρό είναι και το πούπουλο.
● Η ραδιουργία είναι η δύναμη των αδύνατων. Ακόμα και ο ανόητος είναι ικανός να βλάπτει.
● Η συντομία είναι η ψυχή του πνευματώδους λόγου.
● Αν δεν υπήρχε το λογικό, θα μας είχε εξαντλήσει ο αισθησιασμός. Μας δόθηκε ο νους για να δαμάσουμε τις ανοησίες της ηδυπάθειας.
● Δεν βρέθηκε μέχρι τώρα φιλόσοφος που να μπορεί να υποφέρει στωικά τον πονόδοντο.
● Η ανεκτικότητα είναι γενναιότητα, όχι η εκδίκηση.
● Ο φόβος είναι ο παντοτινός συνοδοιπόρος της αναλήθειας.
● Χρυσός: μέταλλο που εύκολα ενώνεται με την ανθρώπινη σάρκα προκαλώντας την οξείδωση και την αποσύνθεσή της.
● Μεγάλος είναι αυτός που σαν ανδρωθεί κρατά καρδιά μικρού παιδιού.
Νίτσε, Φρίντριχ
(1844 - 1900)
(1844 - 1900)
Η διαφορά μεταξύ του τρόπου ζωής του Νίτσε και των ιδεών του ήταν τόσο μεγάλη ώστε οι περισσότεροι βιογράφοι και ερευνητές των θεωρούσαν υποκριτή.
Ο φιλόσοφος που κήρυξε πόλεμο στις χιλιόχρονες ηθικές αξίες και ανέδειξε την ιδέα του Υπεράνθρωπου, στην πραγματικότητα ήταν ένας ήσυχος σεμνός και ευλαβής καθηγητής της κλασσικής φιλολογίας.
Ένας σύγχρονος του Νίτσε τον περιγράφει: "Είχε της συνήθεια να μιλάει με πολύ αδύνατη φωνή. Βάδιζε προσεκτικά και πάντα συλλογισμένος. Το πρόσωπό του ήταν ήρεμο με μάτια που κοιτούσαν μέσα, κάπου μακριά".
Με την συμπεριφορά του ο φιλόσοφος απέκτησε το παρατσούκλι "ο άγιος". Ο καλύτερος φίλος του ο Βάγκνερ απέφευγε επί παρουσία του να λέει χυδαία ανέκδοτα, γιατί μια φορά όταν ο Νίτσε άκουσε το αγαπημένο αισχρόλογο αστείο του Βάγκνερ κοκκίνισε και κοίταξε τον φίλο του με τόση έκπληξη και αμηχανία, ώστε εκείνος δεν ήξερε που να κρυφτεί από την ντροπή του.
Ο Νίτσε πάντα προκαλούσε την συμπάθεια του απλού κόσμου. Ακόμη και οι πωλήτριες σταφυλιού διάλεγαν για τον Νίτσε τα καλύτερα τσαμπιά.
Όμως… ο δέκατος ένατος αιώνας δεν είχε ανάγκη τον Νίτσε. Με πολλές δυσκολίες κατάφερε να δημοσιεύσει μερικά από τα γραπτά του συνήθως με δικά του έξοδα, αλλά το αναγνωστικό κοινό δεν αγόραζε τα βιβλία του.
Το σπουδαιότερο του έργο "Τάδε έφη Ζαρατούστρα" που μετά από το θάνατό του ο αριθμός των αντίτυπων ανταγωνιζόταν με τη Βίβλο, ο Νίτσε δώρισε στους φίλους και γνωστούς του σε ποσοστό… επτά αντίτυπα.
Σε μια αποστολή του έγραφε: "Ούτε ανάμεσα στους ζωντανούς, ούτε ανάμεσα στους νεκρούς έχω κανένα με τον οποίον νιώθω ψυχική συγγένεια".
Όμως … ήταν, είναι και το βασικό, θα είναι τόσοι και τόσοι που θα νιώθουν την συγγένεια με αυτήν την μεγάλη και προφητική ψυχή.
Ήταν ο Άνθρωπος που κατείχε την Πικρή Γνώση: "Να πας με την Αγάπη σου και την Αλήθεια σου στην ευλογημένη φυλακή της μοναχικότητας, και μόνο ύστερα από το θάνατό σου, μετά από πολλά χρόνια θα σε ακολουθήσει κουτσαίνοντας το δίκιο".
* * *
● Τελικά, τι είναι οι ανθρώπινες αλήθειες; Είναι αδιάψευστες ανθρώπινες παραπλανήσεις.
● Η ηθικοί άνθρωποι αισθάνονται αυτοϊκανοποίηση όταν έχουν τύψεις συνείδησης.
● Ο άνθρωπος είναι ένα από τα λάθη του Θεού, ή ο Θεός του ανθρώπου.
● Η μόνη γόνιμη περιφρόνηση είναι εκείνη που αφορά τον εαυτό μας, γιατί έτσι μπορούμε να τον υπερβούμε και να τον ξαναπλάσουμε.
● "Αγάπα τον πλησίον σου", αυτό πρώτ' απ' όλα σημαίνει: "Άφησε τον πλησίον σου στην ησυχία του". Και ακριβώς αυτή η λεπτομέρεια της αρετής συνδέεται με τις μεγαλύτερες δυσκολίες.
● Να είσαι νομοθέτης είναι η πιο εκλεπτυσμένη μορφή της τυραννίας.
● Η ομορφιά είναι μια υπόσχεση ευτυχίας.
● Η φωνή της αληθινής ομορφιάς ηχεί πολύ σιγά και διεισδύει μόνο στα πιο ευαίσθητα αφτιά.
● Με τον όρο "ελευθερία του πνεύματος" εννοώ κάτι εντελώς σαφές: την άνευ όρων δυνατότητα να πεις "όχι" όταν είναι επικίνδυνο να πεις "όχι".
● Η λέξη "χριστιανισμός" περιέχει κάποια παρεξήγηση γιατί ουσιαστικά υπήρχε μόνο ένας χριστιανός, αλλά κι εκείνος πέθανε πάνω στο σταυρό.
● Πίστη σημαίνει να μη θέλεις να μάθεις την αλήθεια.
● Ο καλόψυχος στενοχωριέται κατανοώντας πως κάποιος του είναι υπόχρεος. Ο κακόψυχος: κατανοώντας πως είναι υπόχρεος σε κάποιον.
● Τα αποτελέσματα που έχει η τιμωρία στους ανθρώπους και στα ζώα είναι η αύξηση του φόβου, η όξυνση της πονηριάς, ο έλεγχος των επιθυμιών. Η τιμωρία δαμάζει τον άνθρωπο, αλλά δεν τον κάνει καλύτερο.
● Μην προσεύχεστε πια, αλλά να ευλογείτε και η γη θα γεμίσει με θεανθρώπους.
● Οι άρχοντες καταργήθηκαν. Η ηθική του κοινού ανθρώπου θριάμβευσε.
● Οι πεποιθήσεις είναι πιο επικίνδυνοι εχθροί της αλήθειας από τα ψέματα.
● Άλλα εκατό χρόνια εφημερίδας και οι λέξεις θα βρομάνε.
● Στα άτομα η παράνοια είναι σπάνια, στις ομάδες όμως, στα κόμματα, στα έθνη είναι ο κανόνας.
● Ο ιδεαλιστής είναι αδιόρθωτος, αν τον διώξουν από τον παράδεισό του εξιδανικεύει την κόλαση.
● Πολιτικός είναι κάποιος που διαιρεί τους ανθρώπους σε δυο τάξεις: σε υποχείρια και σε εχθρούς.
● Η αμφιβολία δηλητηριάζει τα πάντα χωρίς να σκοτώνει τίποτα.
● Για αυτήν την καινούρια μουσική χρειάζονται και καινούρια αφτιά.
● Για να μην καταστραφούμε από τη γνώση, έχουμε την Τέχνη.
● Το αστείο είναι ο επιτάφιος μιας συγκίνησης.
● Η έρημος ολοένα μεγαλώνει.
● Η μελαγχολία όλων των τελειωμένων πραγμάτων!
● Την ηθική προηγείται ο εξαναγκασμός, ύστερα η ηθική γίνεται έθιμο, αργότερα: ελεύθερη υπακοή και τελικά παίρνει μορφή ένστικτου.
● Αφού σου αρέσει ο άβυσσος, πρέπει να έχεις φτερά.
● Εκείνος που παλεύει με το τέρας πρέπει να προσέχει γιατί και ο ίδιος μπορεί να γίνει τέρας. Και αν συνέχεια κοιτάς τον άβυσσο, πρέπει να κατανοήσεις πως και ο άβυσσος σε παρακολουθεί.
● Το μαρτύριο είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να βρεις την αλήθεια.
● Οι εκπρόσωποι της πλειοψηφίας συνήθως ρίχνουν στον μοναχικό άνθρωπο την λάσπη της αδικίας, αλλά αδελφέ μου! εάν θέλεις να είσαι αστέρι πρέπει να λάμπεις για όλους, παρ' όλα τα εμπόδια!
● Ο άνθρωπος πλάστηκε ως ζώο, αλλά η άπληστη περιέργεια τον έκανε να πάψει να είναι ζώο. Δηλαδή ο άνθρωπος έπαψε να είναι άνθρωπος!..
● Την ηθική προηγείται ο εξαναγκασμός, αργότερα η ηθική γίνεται συνήθεια, μετά γίνεται ελεύθερη υπακοή και τελικά γίνεται ένστικτο.
● Τους ζητιάνους πρέπει να τους καταργήσουμε, αφού το να δίνουμε ελεημοσύνη και το να μη δίνουμε είναι στον ίδιο βαθμό οδυνηρό.
● Ο φανατισμός είναι η μοναδική δύναμη της θέλησης, που μπορούν να έχουν οι αδύναμοι και οι διστακτικοί.
● Φιλοδοξία μου είναι να πω σε δέκα προτάσεις αυτό που άλλοι λένε σε ένα ολόκληρο βιβλίο.
● Ό,τι και εάν ανακαλύψουμε εμείς, μετά από λίγο πληροφορούμεθα ότι το είχε ανακαλύψει ο μικρός αυτός λαός των Ελλήνων πολλούς αιώνες πρωτύτερα.
● Στον έρωτα και τον πόλεμο επιτρέπονται όλα!
● Η κάθε εκκλησία είναι μια πέτρα πάνω στον τάφο του θεανθρώπου: ποτέ δε θα μπορεί να επιτρέπει να αναστήσει.
Πηγή: Γιώργος Σοϊλεμεζίδης http://www.pegas.gr/.
Ο φιλόσοφος που κήρυξε πόλεμο στις χιλιόχρονες ηθικές αξίες και ανέδειξε την ιδέα του Υπεράνθρωπου, στην πραγματικότητα ήταν ένας ήσυχος σεμνός και ευλαβής καθηγητής της κλασσικής φιλολογίας.
Ένας σύγχρονος του Νίτσε τον περιγράφει: "Είχε της συνήθεια να μιλάει με πολύ αδύνατη φωνή. Βάδιζε προσεκτικά και πάντα συλλογισμένος. Το πρόσωπό του ήταν ήρεμο με μάτια που κοιτούσαν μέσα, κάπου μακριά".
Με την συμπεριφορά του ο φιλόσοφος απέκτησε το παρατσούκλι "ο άγιος". Ο καλύτερος φίλος του ο Βάγκνερ απέφευγε επί παρουσία του να λέει χυδαία ανέκδοτα, γιατί μια φορά όταν ο Νίτσε άκουσε το αγαπημένο αισχρόλογο αστείο του Βάγκνερ κοκκίνισε και κοίταξε τον φίλο του με τόση έκπληξη και αμηχανία, ώστε εκείνος δεν ήξερε που να κρυφτεί από την ντροπή του.
Ο Νίτσε πάντα προκαλούσε την συμπάθεια του απλού κόσμου. Ακόμη και οι πωλήτριες σταφυλιού διάλεγαν για τον Νίτσε τα καλύτερα τσαμπιά.
Όμως… ο δέκατος ένατος αιώνας δεν είχε ανάγκη τον Νίτσε. Με πολλές δυσκολίες κατάφερε να δημοσιεύσει μερικά από τα γραπτά του συνήθως με δικά του έξοδα, αλλά το αναγνωστικό κοινό δεν αγόραζε τα βιβλία του.
Το σπουδαιότερο του έργο "Τάδε έφη Ζαρατούστρα" που μετά από το θάνατό του ο αριθμός των αντίτυπων ανταγωνιζόταν με τη Βίβλο, ο Νίτσε δώρισε στους φίλους και γνωστούς του σε ποσοστό… επτά αντίτυπα.
Σε μια αποστολή του έγραφε: "Ούτε ανάμεσα στους ζωντανούς, ούτε ανάμεσα στους νεκρούς έχω κανένα με τον οποίον νιώθω ψυχική συγγένεια".
Όμως … ήταν, είναι και το βασικό, θα είναι τόσοι και τόσοι που θα νιώθουν την συγγένεια με αυτήν την μεγάλη και προφητική ψυχή.
Ήταν ο Άνθρωπος που κατείχε την Πικρή Γνώση: "Να πας με την Αγάπη σου και την Αλήθεια σου στην ευλογημένη φυλακή της μοναχικότητας, και μόνο ύστερα από το θάνατό σου, μετά από πολλά χρόνια θα σε ακολουθήσει κουτσαίνοντας το δίκιο".
* * *
● Τελικά, τι είναι οι ανθρώπινες αλήθειες; Είναι αδιάψευστες ανθρώπινες παραπλανήσεις.
● Η ηθικοί άνθρωποι αισθάνονται αυτοϊκανοποίηση όταν έχουν τύψεις συνείδησης.
● Ο άνθρωπος είναι ένα από τα λάθη του Θεού, ή ο Θεός του ανθρώπου.
● Η μόνη γόνιμη περιφρόνηση είναι εκείνη που αφορά τον εαυτό μας, γιατί έτσι μπορούμε να τον υπερβούμε και να τον ξαναπλάσουμε.
● "Αγάπα τον πλησίον σου", αυτό πρώτ' απ' όλα σημαίνει: "Άφησε τον πλησίον σου στην ησυχία του". Και ακριβώς αυτή η λεπτομέρεια της αρετής συνδέεται με τις μεγαλύτερες δυσκολίες.
● Να είσαι νομοθέτης είναι η πιο εκλεπτυσμένη μορφή της τυραννίας.
● Η ομορφιά είναι μια υπόσχεση ευτυχίας.
● Η φωνή της αληθινής ομορφιάς ηχεί πολύ σιγά και διεισδύει μόνο στα πιο ευαίσθητα αφτιά.
● Με τον όρο "ελευθερία του πνεύματος" εννοώ κάτι εντελώς σαφές: την άνευ όρων δυνατότητα να πεις "όχι" όταν είναι επικίνδυνο να πεις "όχι".
● Η λέξη "χριστιανισμός" περιέχει κάποια παρεξήγηση γιατί ουσιαστικά υπήρχε μόνο ένας χριστιανός, αλλά κι εκείνος πέθανε πάνω στο σταυρό.
● Πίστη σημαίνει να μη θέλεις να μάθεις την αλήθεια.
● Ο καλόψυχος στενοχωριέται κατανοώντας πως κάποιος του είναι υπόχρεος. Ο κακόψυχος: κατανοώντας πως είναι υπόχρεος σε κάποιον.
● Τα αποτελέσματα που έχει η τιμωρία στους ανθρώπους και στα ζώα είναι η αύξηση του φόβου, η όξυνση της πονηριάς, ο έλεγχος των επιθυμιών. Η τιμωρία δαμάζει τον άνθρωπο, αλλά δεν τον κάνει καλύτερο.
● Μην προσεύχεστε πια, αλλά να ευλογείτε και η γη θα γεμίσει με θεανθρώπους.
● Οι άρχοντες καταργήθηκαν. Η ηθική του κοινού ανθρώπου θριάμβευσε.
● Οι πεποιθήσεις είναι πιο επικίνδυνοι εχθροί της αλήθειας από τα ψέματα.
● Άλλα εκατό χρόνια εφημερίδας και οι λέξεις θα βρομάνε.
● Στα άτομα η παράνοια είναι σπάνια, στις ομάδες όμως, στα κόμματα, στα έθνη είναι ο κανόνας.
● Ο ιδεαλιστής είναι αδιόρθωτος, αν τον διώξουν από τον παράδεισό του εξιδανικεύει την κόλαση.
● Πολιτικός είναι κάποιος που διαιρεί τους ανθρώπους σε δυο τάξεις: σε υποχείρια και σε εχθρούς.
● Η αμφιβολία δηλητηριάζει τα πάντα χωρίς να σκοτώνει τίποτα.
● Για αυτήν την καινούρια μουσική χρειάζονται και καινούρια αφτιά.
● Για να μην καταστραφούμε από τη γνώση, έχουμε την Τέχνη.
● Το αστείο είναι ο επιτάφιος μιας συγκίνησης.
● Η έρημος ολοένα μεγαλώνει.
● Η μελαγχολία όλων των τελειωμένων πραγμάτων!
● Την ηθική προηγείται ο εξαναγκασμός, ύστερα η ηθική γίνεται έθιμο, αργότερα: ελεύθερη υπακοή και τελικά παίρνει μορφή ένστικτου.
● Αφού σου αρέσει ο άβυσσος, πρέπει να έχεις φτερά.
● Εκείνος που παλεύει με το τέρας πρέπει να προσέχει γιατί και ο ίδιος μπορεί να γίνει τέρας. Και αν συνέχεια κοιτάς τον άβυσσο, πρέπει να κατανοήσεις πως και ο άβυσσος σε παρακολουθεί.
● Το μαρτύριο είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να βρεις την αλήθεια.
● Οι εκπρόσωποι της πλειοψηφίας συνήθως ρίχνουν στον μοναχικό άνθρωπο την λάσπη της αδικίας, αλλά αδελφέ μου! εάν θέλεις να είσαι αστέρι πρέπει να λάμπεις για όλους, παρ' όλα τα εμπόδια!
● Ο άνθρωπος πλάστηκε ως ζώο, αλλά η άπληστη περιέργεια τον έκανε να πάψει να είναι ζώο. Δηλαδή ο άνθρωπος έπαψε να είναι άνθρωπος!..
● Την ηθική προηγείται ο εξαναγκασμός, αργότερα η ηθική γίνεται συνήθεια, μετά γίνεται ελεύθερη υπακοή και τελικά γίνεται ένστικτο.
● Τους ζητιάνους πρέπει να τους καταργήσουμε, αφού το να δίνουμε ελεημοσύνη και το να μη δίνουμε είναι στον ίδιο βαθμό οδυνηρό.
● Ο φανατισμός είναι η μοναδική δύναμη της θέλησης, που μπορούν να έχουν οι αδύναμοι και οι διστακτικοί.
● Φιλοδοξία μου είναι να πω σε δέκα προτάσεις αυτό που άλλοι λένε σε ένα ολόκληρο βιβλίο.
● Ό,τι και εάν ανακαλύψουμε εμείς, μετά από λίγο πληροφορούμεθα ότι το είχε ανακαλύψει ο μικρός αυτός λαός των Ελλήνων πολλούς αιώνες πρωτύτερα.
● Στον έρωτα και τον πόλεμο επιτρέπονται όλα!
● Η κάθε εκκλησία είναι μια πέτρα πάνω στον τάφο του θεανθρώπου: ποτέ δε θα μπορεί να επιτρέπει να αναστήσει.
Πηγή: Γιώργος Σοϊλεμεζίδης http://www.pegas.gr/.
